102 przypadki konfiskaty prywatnych majątków w Rosji. Miliardy dolarów na wojnę

„To groźne, niebezpieczne i niegodne zaufania miejsce do prowadzenia interesów” – napisał Jeffrey Sonnenfeld, profesor Uniwersytetu Yale, gdy Donald Trump rozpoczął rozmowy o ponownym nawiązaniu stosunków gospodarczych z Putinem.

102 przypadki grabieży prywatnych majątków w Rosji

Jak wynika z obliczeń kancelarii prawnej Niektorow, Sawieljew i Partnerzy (NSP), w ciągu trzech lat rosyjskiej agresji na Ukrainę państwo rosyjskie odebrało właścicielom aktywa o wartości 3,9 bln rubli, czyli równowartość 50 mld dolarów. Kwota ta odpowiada rocznemu deficytowi budżetowemu Federacji Rosyjskiej. Nie służy jednak do pokrycia deficytu, lecz finansuje jedną trzecią rocznych kosztów zbrodniczej wojny (13,5 bln rubli).

Czytaj więcej

Gospodarka

Jak Putin „zbombardował” 14 procent rosyjskiej gospodarki. Liczby porażają

Wojna rozpętana przez rosyjskiego dyktatora będzie kosztowała Rosję utratę do 14 proc. PKB. Wylic...

Można ją też porównywać z kapitalizacją państwowego koncernu Rosnieft. To właśnie on 20 lat temu posłużył reżimowi Putina jako poligon do przejmowania prywatnych majątków przy wsparciu całkowicie zależnych od Kremla sądów. Z niewielkiej firmy Rosnieft przekształcił się w gigant naftowy w wyniku przejęcia przez Kreml aktywów Jukosu Michaiła Chodorkowskiego.

Obecnie skala grabieży jest znacznie większa. Prawnicy NSP naliczyli łącznie 102 przypadki zajęcia aktywów prywatnych właścicieli. Kwota 3,9 bln rubli, na którą przejęto aktywa, nieznacznie odbiega od obecnej kapitalizacji rynkowej Rosnieftu (4,3 bln rubli). Jednak w przeliczeniu na dolary (około 50 mld USD) jest to suma znacznie przewyższająca kapitalizację największego wówczas rosyjskiego przedsiębiorstwa – Jukosu, która w połowie 2003 r. przekraczała 30 mld dolarów. Rosnieft wyłonił się z niebytu, gdy przejął Jugansknieftiegaz, główny aktyw Jukosu, z ponad 60-procentowym rabatem.

Czytaj więcej

Biznes

Wierni, bierni, wystraszeni. Wojna stworzyła nowy typ rosyjskich oligarchów

Nowi oligarchowie pojawili się w Rosji po tym jak Kreml zaczął zagrabiać aktywa zachodnich firm,...

Rośnie liczba konfiskat prywatnych majątków

Eksperci wielokrotnie wskazywali, że zniszczenie Jukosu było przełomowym momentem – dowiodło ono, iż przedsiębiorstwa i prawa własności są bezbronne wobec rosyjskiej dyktatury, udowadniając, że potrafi zlikwidować każdą firmę.

Aby zobrazować skalę grabieży prywatnych majątków przez Kreml, prawnicy z kancelarii Niektorow, Sawieljew i Partnerzy (NSP) zauważają, że przejęte aktywa (3,9 bln rubli na dzień 1 lipca 2025 r.) są porównywalne z płynną częścią Funduszu Narodowego Dobrobytu (4,1 bln rubli) i ponad 2,6-krotnie przekraczają roczny budżet Petersburga (ok. 1,5 bln rubli), a ponad dziesięciokrotnie – budżety dużych regionów, np. Nowosybirska (374 mld rubli) czy obwodu rostowskiego (363 mld rubli).

Liczba konfiskat wciąż rośnie, ponieważ reżim przejmuje kontrolę nad strategicznymi przedsiębiorstwami niezbędnymi do prowadzenia wojny. Sprzedaż znacjonalizowanych podmiotów pozwala częściowo zrekompensować kurczący się budżet, nagradza powiązanych z Kremlem biznesmenów i uzależnia nabywców od reżimu, a nie od wyników gospodarczych.

Czytaj więcej

Dane gospodarcze

Rosja się kurczy. Kreml utajnia dane demograficzne

Kolejna porcja danych nie jest już dostępna dla obywateli Rosji. Po gospodarce i handlu zagranicz...

Rosyjskie sądy zależne od Kremla

Proces pseudonacjonalizacji nabrał dynamiki: służby bezpieczeństwa aktywnie poszukują okazji do przejęć, a w tym pomagają im podporządkowane Kremlowi sądy, w tym Trybunał Konstytucyjny, który zniósł przedawnienie transakcji prywatyzacyjnych. Umożliwiło to zajmowanie majątku nawet w sprawach sięgających lat 90.

Pseudonacjonalizacja przybiera różne formy. Przykładowo przedsiębiorstwa zagranicznych inwestorów, chronione na mocy umów międzynarodowych, dyktator przekazuje dekretami Federalnej Agencji Zarządzania Majątkiem do „bezterminowego zarządzania”. Według NSP w ciągu ostatniego roku liczba takich podmiotów wzrosła z 9 do 16.

Na podstawie ustawy o spółkach strategicznych w ciągu trzech lat, do początku lipca, przejęto aktywa o łącznej wartości 1,539 bln rubli. Oficjalne powody konfiskat to:

• korupcja – 1,07 bln rubli

• nieprawidłowości w prywatyzacji – 385,4 mld rubli

• nieskuteczne zarządzanie i kontrola – 621,5 mld rubli

• walka z ekstremizmem – 181,8 mld rubli

Większość procesów toczy się za zamkniętymi drzwiami, co dodatkowo podważa wiarygodność przedstawianych dowodów.

Nowi właściciele nie radzą sobie z zarządzaniem

Jak mówi ekonomista Andriej Jakowlew z Davis Center Uniwersytetu Harvarda, Kreml rozwiązuje dwa problemy jednocześnie: dochody ze sprzedaży przejętego majątku wspierają budżet, a elita biznesowa zostaje uzależniona od reżimu.

Z punktu widzenia ekonomicznego program jest jednak nieskuteczny, bo przejęte aktywa trzeba jeszcze spieniężyć. W ubiegłym roku sprzedaż „znacjonalizowanych” nieruchomości przyniosła budżetowi zaledwie 132 mld rubli, co przy deficycie 3,485 bln rubli stanowiło niecałe 4 proc. brakujących środków. W kontekście wydatków na wojnę (22 bln rubli) to zaledwie 1,2 proc. kosztów.

Czytaj więcej

Gaz

Sytuacja jest rozpaczliwa. Gazprom nie może sprzedać potężnej partii gazu

Takiej sytuacji nie było w Gazpromie nigdy. Po utracie unijnego rynku i braku nowego kontraktu z...

Zastępowanie doświadczonych menedżerów osobami zależnymi od państwa obniża wydajność gospodarki. Przykładem jest francuski Danone, który trafił do rodziny czeczeńskiego watażki i mimo dominującej pozycji na rynku nabiału wciąż podnosi ceny, jakby nie potrafił zarządzać inaczej.