Klimek, Nogalski, Wenta: Kataster to nie podatek. Co warto o nim wiedzieć?

Do urzędowego spisu gruntów i budynków przylepiono łatkę publicznej daniny. Na dziesiątki lat „załatwiono sprawę”, tworząc niepewne rejestry i wprowadzając niepewne informacje do ksiąg wieczystych.

Publikacja: 05.06.2024 08:43

Klimek, Nogalski, Wenta: Kataster to nie podatek. Co warto o nim wiedzieć?

Foto: Adobe Stock

Kataster jest przywoływany w wielu artykułach, odmieniany na różne sposoby, najczęściej utożsamiany z podatkiem. Wyjaśnijmy to.

Każdy zainteresowany nieruchomościami — nabywca, inwestor, urbanista itp. — oczekuje od państwa rzetelnej informacji na temat przebiegu granic, sposobu użytkowania gruntów i posadowionych na nich budynków. Zwraca się zatem o dokumenty do starosty prowadzącego (w imieniu rządu) ewidencję gruntów i budynków oraz do sądu rejonowego prowadzącego księgi wieczyste. W obu przypadkach uzyskuje urzędowe dokumenty z pieczęcią potwierdzającą, że są one wydawane przez państwo polskie, co dotychczas potwierdzała pieczęć okrągła z godłem Rzeczypospolitej Polskiej.

Czy ktoś z zainteresowanych ma weryfikować bądź podważać dokumenty opatrzone godłem państwa?

Większość z nich jest przekonana, że informacje zawarte w dokumentach z ksiąg wieczystych są objęte rękojmią. Niewielu wie, że nie dotyczy to danych o nieruchomościach zawartych w dziale I ksiąg wieczystych, wpisywanych do ksiąg w oparciu o dokumenty z ewidencji gruntów i budynków.

Czytaj więcej

Niezgodność treści księgi wieczystej z rzeczywistym stanem prawnym a rola sądów

Kataster. Wpisy do ewidencji gruntów i budynków

Treść wpisu do ewidencji gruntów i budynków należy uznać za wiarygodną w przypadku, gdy jest właściwie udokumentowana. Wtedy wiadomo, że to, co ujęte w ewidencji (granice, budynki, sposób użytkowania gruntów i budynków), jest legalne. Jeśli zainteresowany dokona oględzin i wszystko się zgadza, może być pewien, że nie będzie miał kłopotów.

Do tej pory nie wiadomo, ile wpisów w ewidencji gruntów i budynków jest właściwie udokumentowanych. Nie wiadomo nawet, które wpisy są właściwie udokumentowane. Nigdy tego nie analizowano. Nie przeprowadzono badań co do dokumentów, jakie były wymagane w poszczególnych okresach obowiązywania często zmieniających się przepisów. Wiadomo jedynie, że wpisy niewłaściwie udokumentowane istnieją. Ich treść jest wnoszona do ksiąg wieczystych.

Przepisy dotyczące prowadzenia ewidencji gruntów są różnie interpretowane zarówno przez urzędy, jak i przez wykonawców prac geodezyjnych. Niskiej jakości, niestabilne prawo oraz niesprawność administracji stanowią oczywistą przeszkodę na drodze do podnoszenia rzetelności danych ewidencyjnych. Próby podniesienia jakości ewidencji gruntów i budynków prowadzone są od lat 70. ub. wieku poprzez permanentnie realizowane modernizacje. W wyniku tych ostatnich (wykonywanych przez firmy wyłaniane w przetargach) można w ewidencji gruntów i budynków wpisać bądź zmienić prawie wszystko. W jej trakcie zbierane są dane o istniejących obiektach, o faktycznym sposobie użytkowania, które poprzez wpis do ewidencji „stają się” legalne. Co gorsze, dochodzi często do zmiany wpisów właściwie udokumentowanych, „legalizując” odstępstwa od wydanych decyzji, zezwoleń itp.

Właściciele gruntów wydali niezliczone pieniądze na czynności techniczne i formalne dotyczące granic, budynków, użytków. Państwo wydało miliardy złotych na funkcjonowanie administracji rejestrującej grunty, budynki, użytki, a także inne dane, na których nie znają się zarówno ci, którzy je zbierają (geodeci), jak i ci, którzy je rejestrują (administracja geodezyjna i kartograficzna). Olbrzymie środki przeznaczono na nieprzemyślaną informatyzację. A to wszystko podlega nieustającej modernizacji prowadzonej za dodatkowe, ogromne pieniądze.

Czytaj więcej

Wzmianki w księgach wieczystych – nowy sposób szantażowania deweloperów

Księgi wieczyste a rejestr gruntów i budynków. Rozbieżności w związku z katastrem

Ciągle problemem są rozbieżności między księgami wieczystymi a ewidencją gruntów i budynków. I taką ewidencję nazwano w przepisach katastrem nieruchomości!

Jak w tej sytuacji uzyskać potwierdzenie dające pewność co do danych zawartych w dokumencie uzyskanym z odpowiedniej instytucji? Będzie tak, gdy:

  • istnieją dokumenty uzasadniające wpis (wpis jest pewny), 
  • nie ma dokumentów (wpis obarczony wadą), ale jest ostrzeżenie ujawniające istnienie wady.

Wpis ostrzeżeń wymaga zbadania istniejącej w urzędach dokumentacji i uzgodnienia wpisów z księgami wieczystymi. Można to zrobić na obszarze całego kraju, na bieżąco, siłami odpowiednio zorganizowanych urzędów, w okresie ok. dziesięciu lat. Mając ewidencję, w której niewłaściwie udokumentowane wpisy są opatrzone ostrzeżeniem, możemy ją nazwać katastrem – opartym na mapie urzędowym spisem gruntów i budynków.

Czytaj więcej

Czy wzmianka o wpisie hipoteki wystarczy

Kataster: usuwanie ostrzeżeń przez odpowiednie postępowanie

Jak usuwać ostrzeżenia? Właściciel powinien zostać zmotywowany do wszczęcia odpowiedniego postępowania. Jeśli wada wpisu wynika z działań od niego niezależnych, koszt jej usunięcia powinno ponieść państwo.

Do katastru przylepiono łatkę „podatek” i na dziesiątki lat „załatwiono sprawę”, tworząc niepewne rejestry, wprowadzając niepewne informacje do ksiąg wieczystych, tworząc fikcję „pewności” informacji, poprzez opatrywanie niepewnych dokumentów godłem państwa.

Kataster to spis, a nie podatek. Parafrazując wypowiedź przedwojennego nestora polskich prawników – prof. Władysława Leopolda Jaworskiego – można rzec, że „bez hipoteki i katastru nie ma na gruncie prawa, a więc nie ma tam i Państwa”.

Autorzy tekstu — dr inż, Adam Klimek, prof. dr hab. Bogdan Nogalski i inż. Janusz Wenta — pracują w Uniwersytecie WSB Merito w Gdańsku.

Kataster jest przywoływany w wielu artykułach, odmieniany na różne sposoby, najczęściej utożsamiany z podatkiem. Wyjaśnijmy to.

Każdy zainteresowany nieruchomościami — nabywca, inwestor, urbanista itp. — oczekuje od państwa rzetelnej informacji na temat przebiegu granic, sposobu użytkowania gruntów i posadowionych na nich budynków. Zwraca się zatem o dokumenty do starosty prowadzącego (w imieniu rządu) ewidencję gruntów i budynków oraz do sądu rejonowego prowadzącego księgi wieczyste. W obu przypadkach uzyskuje urzędowe dokumenty z pieczęcią potwierdzającą, że są one wydawane przez państwo polskie, co dotychczas potwierdzała pieczęć okrągła z godłem Rzeczypospolitej Polskiej.

Pozostało 90% artykułu
2 / 3
artykułów
Czytaj dalej. Subskrybuj
Opinie Prawne
Michał Zacharski: Areszt w państwie prawa. Chodzi nie tylko o immunitet
Opinie Prawne
Tomasz Pietryga: Roman Giertych bierze się za „Kastę” i stawia sędziom najcięższe zarzuty
Opinie Prawne
Tomasz Pietryga: Czy Adam Bodnar zrobi z Marcina Romanowskiego męczennika?
Opinie Prawne
Dariusz Lasocki: PKW odbierze PiS dotację? Komisja pod politycznym pręgierzem
Materiał Promocyjny
Mity i fakty – Samochody elektryczne nie są ekologiczne
Opinie Prawne
Robert Gwiazdowski: Czy renta wdowia jest sprawiedliwa? System emerytalny jest nie do utrzymania