Tomasz Pietryga: Sędziowska międzynarodówka będzie walczyć o praworządność

Cztery międzynarodowe organizacje sędziowskie chcą przystąpić do sporu między Warszawą a Brukselą o aktywację Krajowego Planu Odbudowy. Domagają się przed Trybunałem Sprawiedliwości UE unieważnienia decyzji Rady UE w sprawie wypłaty środków z tego programu, gdyż Polska nie wykonuje orzeczeń Trybunału w Luksemburgu w sprawie praworządności.

Aktywiści podnoszą m.in. ignorowanie kamieni milowych związanych z przywracaniem do pracy sędziów zawieszonych przez Izbę Dyscyplinarną Sądu Najwyższego. Wskazują, że przyjęte procedury są długotrwałe i wcale nie dają gwarancji, że sędziowie wrócą do orzekania. Ich zdaniem decyzje powinny zapadać niezwłocznie, gdyż Izba została uznana w orzeczeniach europejskich za nielegalną. A to może sugerować presję na anulowanie wyroków Izby jako nielegalnych.

Czytaj więcej

Sądy i trybunały

Unijni sędziowie skarżą do TSUE decyzję o polskim KPO

Cztery międzynarodowe organizacje sędziowskie domagają się unieważnienia polskiego KPO. Wniosły w...

Wytykanie opieszałości polskiego rządu zdarzyło się już wcześniej. Władze wskazywały jednak, że na tym etapie decyzja o przywróceniu sędziów nie jest polityczna, ale prawna. A próba odgórnego anulowania wyroków byłaby ingerowaniem w sędziowską niezawisłość i stanowiła niebezpieczny precedens; politycy mogliby korzystać z takiego rozwiązania w przyszłości.

Nowa ustawa o Izbie Odpowiedzialności Zawodowej wprowadza na nowo badanie spraw osądzonych przez Izbę Dyscyplinarną SN, jednak z zachowaniem wszelkich procedur. A to wymaga czasu i nie daje gwarancji, że decyzja w sprawie niepokornego sędziego zostanie anulowana.

I tu znajduje się drugi poziom tego sporu, który powoduje, że nowy organ dyscyplinarny nie rozwiąże napiętej sytuacji w Sądzie Najwyższym. Środowiska sędziowskie w kraju, a teraz również za granicą, podnoszą bowiem, że znajdujący się w nowej Izbie „neosędziowie” przekreślą jej legalność. I nawet gdyby prezydent zdecydował – co może nastąpić w najbliższym czasie – że w jej ławach zasiądą tylko „starzy” sędziowie, to kwestionowane są w tym zakresie kompetencje głowy państwa. Te argumenty będą również wykorzystywać międzynarodowi sędziowie przed TSUE.

To niejedyny zarzut stawiany Polsce. Krytykowane jest też ściganie i karanie dyscyplinarne sędziów podważających niezawisłość kolegów – a konkretnie tych, którzy przeszli przez nową Krajową Radę Sądownictwa. Zdaniem rządu nominacje sędziowskie są niepodważalną prerogatywą prezydenta. Uzurpowanie sobie takiego prawa przez niektórych sędziów jest więc wprost naruszeniem konstytucji.

Tymczasem wymagają tego nie tylko środowiska prawnicze, ale też Komisja Europejska, z jej szefową Ursulą von der Leyen na czele. I znów padają argumenty o wadliwości powołania KRS, a co za tym idzie, całego procesu nominacyjnego sędziów, którzy nie dają gwarancji niezawisłości.

Dla PiS to jest czerwona linia, której nie przekroczy, choćby miał dalej się spierać z Brukselą i blokować tym samym wypłaty z KPO. Rządzący zdają sobie sprawę, że taki stan rzeczy nie tylko wywróciłby październikowy wyrok Trybunału Konstytucyjnego podkreślający wyższość polskiej konstytucji nad prawem unijnym, ale też otworzyłby furtkę do nieograniczonej wręcz władzy sędziowskiej. Zyskałaby ona moc sprawczą prezydenta mimo braku bezpośredniego demokratycznego mandatu dla takiej władzy.

Teraz przystąpienie organizacji sędziowskich z całej Europy do sporu z polskim rządem, bo tak należy zdefiniować skargę czterech organizacji do TSUE, na pewno będzie miało wpływ na dalszy przebieg konfliktu z Brukselą związanego z aktywacją funduszy na odbudowę gospodarczą kraju po pandemii. Trybunał w Luksemburgu (i nieunijny w Strasburgu) staje po stronie sędziów. Nie tylko blokuje systemowe rozwiązania, ale też broni konkretnych sędziów przez stosowanie środków zabezpieczających.