Rządowy projekt nowelizacji ustawy Kodeks karny oraz niektórych innych ustaw z 28. stycznia 2013 r. wprowadza nowy środek zabezpieczający w postaci elektronicznej kontroli miejsca pobytu. Zgodnie z proponowanym art. 98a § 1 kk sąd może orzec w stosunku do sprawcy, o którym mowa w art. 94, art. 95 lub art. 95a § 1, dozór policji lub elektroniczną kontrolę miejsca pobytu (dalej e.k.m.p.) tytułem środka zabezpieczającego, jeżeli jest to konieczne ze względu na potrzebę ochrony porządku prawnego. § 2 stanowi, że e.k.m.p. orzeka się na czas nie przekraczający 5 lat, a § 4 uzależnia jej orzeczenie od warunków technicznych. Według art. 99a kk środek ten orzeka się nie później niż przed zakończeniem odbywania kary przez sprawcę, a jeśli wobec sprawcy orzeczono umieszczenie w zakładzie psychiatrycznym – przed zwolnieniem z tego zakładu.
Nowe możliwości
W uzasadnieniu projektu wskazuje się na potrzebę wprowadzenia do prawa polskiego możliwości orzekania środka leczniczo-izolacyjnego o charakterze administracyjnym w stosunku do sprawców przestępstw, którzy z powodu zaburzonej psychiki mogą ponownie popełnić przestępstwo przeciwko życiu, zdrowiu, bezpieczeństwu powszechnemu, rozwojowi seksualnemu małoletnich lub wolności seksualnej.
Fikcja resocjalizacji nakazuje poszukiwać innych sposobów oddziaływania na przestępców
Chodzi również o efektywne monitorowanie zachowania sprawców czynów zabronionych o wysokiej społecznej szkodliwości, którzy będą przebywać na wolności, jeżeli zachodzą przesłanki orzeczenia w stosunku do nich środka zabezpieczającego. W tym miejscu nasuwa się spostrzeżenie, iż wystąpienie przesłanek zastosowania środka zabezpieczającego powinno skutkować faktyczną izolacją niebezpiecznego sprawcy czynu zabronionego w warunkach zakładu zamkniętego, ponieważ ryzyko niepowodzenia stosowania e.k.m.p. nie może obciążać potencjalnych ofiar takiego sprawcy. Nie da się ukryć, że intencją projektodawcy jest próba jakiejkolwiek reakcji na zagrożenie ze strony tych sprawców najcięższych zbrodni, którym po eliminacji kary śmierci wymierzono karę 25 lat pozbawienia wolności i którzy zapowiadają kontynuowanie przestępczej aktywności po wyjściu na wolność.
Dokonując analizy przydatności e.k.m.p. jako instrumentu zabezpieczającego społeczeństwo przed recydywą najbardziej niebezpiecznych sprawców czynów zabronionych, warto przyjrzeć się samej instytucji dozoru elektronicznego. H. Mazur jako zasadnicze cele stosowania dozoru elektronicznego wskazuje: zmniejszenie przeludnienia placówek penitencjarnych, obniżenie szeroko rozumianych kosztów dochodzenia sprawiedliwości i ograniczenie negatywnego wpływu na osobę pozbawioną wolności. Według M. Rusinek dozór elektroniczny jako instrument prawa karnego bywa wykorzystywany na świecie w trzech schematach: jako środek zapobiegawczy, stosowany w toku procesu karnego w celu zabezpieczenia jego prawidłowego przebiegu; jako kara samoistna, orzekana przez sąd w postępowaniu rozpoznawczym; jako system wykonywania orzeczonej kary pozbawienia wolności, będący alternatywą dla wykonania jej w zakładzie karnym. W polskim prawie karnym korzysta się właśnie z tego ostatniego schematu.
