Upomnijmy się o historyczną prawdę

Jednego dnia telewizja rosyjska emituje film („Sekrety tajnych protokołów"), z którego wynika, że Polska była pierwszym sojusznikiem Hitlera, a biedny Stalin musiał się w sierpniu i wrześniu 1939 roku bronić przed tym sojuszem. Następnego dnia słyszymy, że na 1 września Służba Wywiadu Zagranicznego Federacji Rosyjskiej opublikuje zbiór dokumentów pt. „Sekrety polskiej polityki zagranicznej. 1935 – 1945". Tu, zapewne, okaże się, że Polska była sojusznikiem Hitlera aż do 1945 roku.

Czy warto reagować na te informacje? Czy odpowiadać w ogóle na zaczepki rosyjskiej propagandy historycznej? Premier Donald Tusk uniósł się honorem i stwierdził, że nie warto.

[srodtytul]Czas kłamstwa [/srodtytul]

W pewnym sensie ma rację. Z Rosją Putina nie warto wdawać się w historyczne polemiki. Jak powiedział kiedyś Andriej Sacharow, jest w Rosji czas mówienia prawdy i jest czas kłamstwa. Niestety, co najmniej od dziesięciu, a może nawet od 15 lat trwa w Rosji czas kłamstwa. Podporządkowana zamówieniu państwowemu propaganda historyczna, której służy coraz większa część świata akademickiego w Rosji, a także niemal sto procent mediów elektronicznych, tłoczy kłamstwa konsekwentnie i bezwzględnie. Bezwzględnie dla faktów, takich m.in. jak rzeczywistość nazistowsko sowieckiego sojuszu z lat 1939 – 1941, jak rzeczywistość milionów ofiar tego sojuszu.

Sam Władimir Putin wyrażał jej istotę wielokrotnie – najdobitniej może przy okazji hucznie obchodzonej 60. rocznicy zwycięstwa w maju 2005 roku. Powiedział wtedy m.in. w wywiadzie dla niemieckiej telewizji ARD ZDF, że pakt Ribbentrop Mołotow był normalnym układem, w którym obaj sygnatariusze mieli pełne prawo zrobić to, co zrobili, czyli podzielić Polskę i odebrać niepodległość małym bałtyckim republikom.

My, mówił rosyjski prezydent do niemieckich słuchaczy, daliśmy tym krajom niepodległość (mówił tu o konsekwencjach paktu Rosji Sowieckiej z II Rzeszą w Brześciu w marcu 1918 roku), więc mieliśmy prawo im ją odebrać. „W istocie rzeczy Niemcy zgodzili się z tym, że ta część Europy znowu wraca pod skrzydło Związku Sowieckiego. [...] W istocie kraje nadbałtyckie były jakby kartą wymienną w wielkiej światowej polityce". To oczywiście ich pech, dodał prezydent Rosji, ale cóż – taka jest natura „wielkiej światowej polityki". A w Europie Wschodniej jedynymi jej podmiotami są Rosja i Niemcy.

Człowiek, który wypowiedział te słowa, został zaproszony na obchody 70. rocznicy wybuchu II wojny światowej do Polski. I to jest problem.

[srodtytul]Czego chce Putin [/srodtytul]

Z tezą, którą przedstawił prezydent Putin, a którą powtarzają jego propagandyści, nie da się dyskutować na poziomie argumentów historycznych. Jedynym argumentem jest tutaj siła. Silni mają rację. Polska nie jest silniejsza od Rosji Putina, więc nie ma szans na skuteczną debatę. Wbrew nadziejom Donalda Tuska polscy naukowcy nie będą mieli szans wystąpić na równych prawach z kremlowskimi propagandystami w rosyjskich mediach, by móc publicznie spierać się o prawdę. Nie, w Rosji nie ma wielkich mediów, nie ma żadnej telewizji, która by nie służyła politycznemu zamówieniu rządu. Z Rosją – także z Rosją Putina – oczywiście trzeba rozmawiać o tych problemach politycznych i gospodarczych, które musimy rozwiązywać na bieżąco. Nie ma natomiast żadnego sensu łączenie takich zagadnień z kwestiami historycznymi. Putina nie przekonamy. Nawet jeżeli będzie to próbował robić historyk z wykształcenia, obecnie premier RP Donald Tusk.

Władimir Putin pokazał już, że jest gotów grać kwestiami historycznymi, żeby zdobyć punkty na ważniejszych dla siebie polach. Tak było podczas jego niezwykle optymistycznej podróży do Polski w 2002 roku. Zdecydował się on wtedy na szereg ujmujących gestów pod adresem polskiej pamięci historycznej (nie towarzyszyły im oczywiście żadne zmiany w neoimperialnej propagandzie, jaka prowadzona była cały czas w Rosji). Wkrótce się okazało, że w zamian oczekiwał zgody polskiego rządu na sprzedaż gdańskiego Naftoportu rosyjskiemu koncernowi Łukoil. Nie doczekał się – i stosunki rosyjsko polskie zamarzły.

Czego oczekuje premier Putin? – Nie wiem. Może tylko wieloletniego przedłużenia niesłychanie niekorzystnego dla Polski, a na pewno utrzymującego jej podległość energetyczną wobec Rosji kontraktu z Gazpromem? Może wycofania polskiego Orlenu ze strategicznie ważnej dla Rosji rafinerii litewskiej w Możejkach?