Liczą się instytucje, a nie ludzie

- Politycy kłamią! Taka jest teza filmu dokumentalnego Tomasza Sekielskiego „Władcy marionetek”, który w weekend zyskał spory rozgłos - pisze Ignacy Morawski

Publikacja: 16.03.2010 00:51

Ignacy Morawski, publicysta

Ignacy Morawski, publicysta

Foto: Fotorzepa, Raf Rafał Guz

[srodtytul][link=http://blog.rp.pl/morawski/2010/03/16/licza-sie-instytucje-a-nie-ludzie/]skomentuj na blogu[/link][/srodtytul]

Nic nowego. Wśród komentatorów gospodarczych ta teza powtarzana jest od dawna. Każdy rząd obiecywał reformę finansów publicznych i żaden jej nie dokonał. A temat znów wraca, przywoływany przez ministra finansów.

Czy brakuje nam mężów stanu, którzy zetną wydatki państwa jak siekierą, nie oglądając się na elektorat? Niekoniecznie. Najpierw potrzeba instytucji, które reformy umożliwią. Jeżeli rządzący powinni coś zrobić, to właśnie takie instytucje ustanowić.

Tendencję do nadmiernego zadłużania się trudno jest wyjaśnić tylko z ekonomicznego punktu widzenia. Wielu ekonomistów skupia się raczej na uwarunkowaniach instytucjonalnych. Procedury budżetowe często umożliwiają grupom społecznym i reprezentującym je partiom wyciąganie większej ilości pieniędzy dla siebie, kosztem zwiększonego zadłużenia. Każda grupa (partia) bowiem odnosi większe korzyści z dodatkowego długu niż ponoszone przez nią koszty. Stan równowagi takich „negocjacji” jest nieoptymalny dla społeczeństwa i jest to problem dobrze opisany przez teorię gier. Z grubsza mówiąc, to jest też problem Polski. Powinny istnieć instytucje, które na proces przygotowywania i wdrażania budżetu narzucają pewne ograniczenia.

Szeroki zestaw rekomendacji dla Polski już cztery lata temu przedstawili Mark Hallerberg i Jurgen von Hagen w raporcie dla Ernst & Young. Minister Jacek Rostowski zna ten raport bardzo dobrze.

Co należy zrobić? M.in. każda koalicja powinna być prawnie zobowiązana do przedstawiania planów ograniczeń wydatkowych. Powinny one obejmować perspektywę co najmniej trzyletnią i być prawnie wiążące. Dzięki temu koszty zadłużenia nie byłyby co roku rozważane oddzielnie przez partie koalicyjne i poszczególnych ministrów, lecz na początku każdego okresu przez całą koalicję razem. A my – proste marionetki – z góry byśmy wiedzieli, co nam rząd szykuje.

Naturalnie, miejsce na nieodpowiedzialność będzie zawsze. Nawet przy dobrych instytucjach złe decyzje mogą być szkodliwe. Problem polega na tym, że przy złych instytucjach nawet ludziom dobrej woli trudno podejmować dobre decyzje.

[srodtytul][link=http://blog.rp.pl/morawski/2010/03/16/licza-sie-instytucje-a-nie-ludzie/]skomentuj na blogu[/link][/srodtytul]

Nic nowego. Wśród komentatorów gospodarczych ta teza powtarzana jest od dawna. Każdy rząd obiecywał reformę finansów publicznych i żaden jej nie dokonał. A temat znów wraca, przywoływany przez ministra finansów.

Pozostało 86% artykułu
Opinie Ekonomiczne
Witold M. Orłowski: Gospodarka wciąż w strefie cienia
https://track.adform.net/adfserve/?bn=77855207;1x1inv=1;srctype=3;gdpr=${gdpr};gdpr_consent=${gdpr_consent_50};ord=[timestamp]
Opinie Ekonomiczne
Piotr Skwirowski: Nie czarne, ale już ciemne chmury nad kredytobiorcami
Ekonomia
Marek Ratajczak: Czy trzeba umoralnić człowieka ekonomicznego
Opinie Ekonomiczne
Krzysztof Adam Kowalczyk: Klęska władz monetarnych
Materiał Promocyjny
Bank Pekao wchodzi w świat gamingu ze swoją planszą w Fortnite
Opinie Ekonomiczne
Andrzej Sławiński: Przepis na stagnację