Klient płaci za wymogi dla banków

Rz: Jak mocno europejska gospodarka może ucierpieć ?na kryzysie geopolitycznym ?na Wschodzie?

Nasza prognoza dla wzrostu rosyjskiej gospodarki na ten rok to ok. 2 proc. Jeśli wszystko skończy się na sankcjach Zachodu wobec Rosji, polegających na ograniczeniach wizowych, zamrożeniu majątków, czyli izolacji dyplomatycznej i politycznej raczej niż gospodarczej, to nie widzę powodu, aby zmieniać tę prognozę. Jeśli ona się sprawdzi, to Polska ma szansę rozwijać się w tempie 3 proc. Jeśli natomiast wzrosną napięcia i pojawią się sankcje handlowe i inwestycyjne, to region Europy Środkowo-Wschodniej, w tym Polska, mógłby odczuć spadek tempa wzrostu gospodarczego o około 1 pkt proc., a w Europie Zachodniej obniżenie tempa wzrostu wyniosłoby 0,5–1 pkt proc. PKB. Oczywiście możemy snuć jeszcze dalej idące scenariusze, czyli zakłócenia w dostawach energii. Jeśli by do tego doszło,  Europa prawdopodobnie wpadłaby ponownie w recesję. Moim zdaniem jest to bardzo mało prawdopodobne, ale oczywiście taka możliwość istnieje. W ciągu ostatnich tygodni obserwujemy przecież wojnę tuż za rogiem, więc nie możemy tego zbyć jak jakiegoś nieznaczącego drobiazgu.

W jakim stopniu europejskie banki są zależne od rosyjskich zobowiązań?

W stosunkowo niewielkim, jeśli weźmiemy pod uwagę ich ogólną wielkość aktywów, i to jest dobra wiadomość. Główne obszary zaangażowania banków to inwestycje w rosyjskie obligacje i działalność w Rosji ich spółek córek. Widzieliśmy, że jak zamrozimy majątki, to mogą nastąpić kontrsankcje, a to miałoby wpływ na wycenę aktywów związanych z Rosją w systemach bankowych. Takie ryzyko istnieje, choć uważam je za niezbyt realne.

Załóżmy, że wszystko skończy się dobrze. Jaką lekcję powinna wyciągnąć Europa z tej historii?

To jest sygnał ostrzegawczy dla Europy, a zwłaszcza dla Niemiec, które muszą przemyśleć swoją politykę wobec Wschodu. Oczywiście nie da się z dnia na dzień uniezależnić energetycznie od Rosji, ale nie zdziwię się, jak dojdzie do przeorientowania na alternatywne źródła energii, jądrowej, węglowej czy innej. Być może zacznie się też inwestować więcej w gaz łupkowy, tylko po to, aby Europa mogła stać się bardziej samodzielna energetycznie. Nie sugeruję, że wszyscy nagle musimy zrewidować nasze stosunki z Rosją, bo każdemu zależy na tym, żeby dobrze prosperowała, i całkowite odcięcie się od niej byłoby błędem.

Konsekwencją zaburzeń na linii Rosja–Europa może być impuls deflacyjny. Jakie są konsekwencje bezinflacyjnego wzrostu PKB w dłuższym czasie?

Nawet jeśli banki centralne wrzucają do systemu miliardy, inflacja nie wzrośnie, dopóki ludzie nie wezmą tych pieniędzy i nie zaczną ich wydawać. Jeszcze do połowy 2012 r. kupowano akcje, obligacje, złoto, ale kiedy okazało się, że  widmo katastrofy w strefie euro zostało zażegnane, pieniądze nadrukowane przez banki centralne leżą na kontach i nie pracują. Stąd brak presji inflacyjnej i taka sytuacja może potrwać jeszcze przez dwa, trzy kolejne lata.

Jak banki się ?na to przygotowały?

Niska inflacja nie jest dobra dla systemu bankowego. Jeśli przez długi czas mamy niskie stopy procentowe, to niższe są też przychody banków, co oznacza, że trzeba mocniej ciąć koszty. Polityka niskich stóp procentowych powinna przełożyć się na niższy koszt kredytu, ale z drugiej strony warunki kredytowania sektora prywatnego stały się surowsze. System bankowy jest obecnie bombardowany nowymi przepisami, wymogami kapitałowymi i podatkami. I te koszty ponoszą klienci banków. Największe wyzwanie, jakie stoi obecnie przed sektorem prywatnym w wielu krajach, jest związane właśnie z zapotrzebowaniem na finansowanie.

W Polsce pojawiły się głosy, że w obliczu ryzyka geopolitycznego powinniśmy ściślej zintegrować się z Europą...