Kosmiczna prognoza dochodów uziemiona

Po pierwszym półroczu zasadniczo odmiennie niż przedstawiciele resortu finansów – zapewniający nas o „nieznacznych tylko niekorzystnych odstępstwach od prognozy wpływów z podatków pośrednich" – oceniamy wykonanie bud- żetu państwa. Naszym zdaniem pomimo zasilenia budżetu sporą, nieujętą w planie dochodów, kwotą wpłaty z zysku NBP za 2011 rok (8,2 mld zł) sytuacja budżetu jest bardzo trudna.

W tym krótkim tekście postaramy się wyjaśnić, dlaczego tak uważamy oraz jakie mogą być konsekwencje niskiej – zgodnej co prawda z naszymi przewidywaniami, ale niestety niezgodnej z optymistycznymi założeniami rządu – dynamiki dochodów podatkowych w tym roku.

Mniej z podatków

Problem dotyczy głównie, choć nie tylko, przychodów z VAT. Od początku 2012 r. ich dynamika w ujęciu rocznym oscyluje wokół zera, a w czterech miesiącach była nawet ujemna. Co gorsza, ten trend wyraźnie się pogłębia.

Nie powinna nas też nadmiernie uspokajać niewielka czerwcowa poprawa w zakresie przychodów z CIT, które kulały od początku roku. Wraz ze spowolnieniem tempa wzrostu gospodarczego dynamika wpływów z CIT, w ślad za VAT, będzie w drugiej połowie roku ujemna.

Nasza tabelka wyraźnie pokazuje, jakie powinny być niezbędne przychody z tytułu VAT w pozostałej części roku, by wypełnić prognozę z ustawy budżetowej: musiałyby one rosnąć w tempie 19,7 proc.

Nasze szacunki wskazują, że przy spadku dochodów w dalszej części roku zbliżonym do tempa osiągniętego w czerwcu ubytek wpływów z VAT w stosunku do założeń budżetu może sięgnąć w skali roku 18 mld zł. Przy nieco bardziej optymistycznym scenariuszu, widocznym w tabelce, byłoby to 14 mld zł. Szacujemy, że wpływy z tytułu innych podatków powinny być zbliżone do prognozowanych.

Skala ubytku w podatkach pośrednich mieszcząca się w przedziale 14–18 mld zł jest – jak widać – nie do zapełnienia nieplanowanymi dochodami z zysku NBP. Stąd staje się jasne, dlaczego Ministerstwo Finansów coraz mocniej przycina wydatki. Ich dynamika rok do roku w dwóch ostatnich miesiącach spada odpowiednio o 3,1 proc. i 4,2 proc. O ile utrzymany ma zostać planowany deficyt budżetu na koniec roku, wydatki będą musiały być ograniczone, w zależności od rozwoju sytuacji, w przedziale 7–12 mld zł.

Jest to trudne do wykonania, ale możliwe. Trzeba też jednak od razu dodać, że w żadnym wypadku nieobojętne dla sfery realnej.

Konieczne działania zahamują wzrost PKB

Nasze szacunki co do trendów w zakresie przychodów podatkowych w drugiej połowie roku trudno nazwać pesymistycznymi. Dziś nikt już nie ma chyba wątpliwości, że dynamika wzrostu gospodarczego, szczególnie w swej „podatkodajnej" części związanej z konsumpcją, będzie spadała w kierunku 1,5–2 proc.

Sądzimy, że w sytuacji zaistniałej w budżecie państwa z tytułu niskiego zaawansowania wykonania prognozy dochodów osiągnięcie zakładanego w programie konwergencji, sięgającego 2,9 proc. PKB, deficytu sektora finansów może być w tym roku niewykonalne.

Nie jest łatwo zrekompensować po stronie wydatków ubytku dochodów podatkowych rzędu 1 proc. PKB. Nie możemy też zapominać, że do dochodów sektora finansów publicznych zaliczana może być zgodnie z metodologią Eurostatu tylko ta część wpłaty z zysku NBP, która pochodzi z działalności operacyjnej, a nie z niezrealizowanych różnic kursowych.