Jedna z gmin zaproponowała swoim mieszkańcom wykup działki pod drogę. Była to propozycja nie do odrzucenia. Gdyby odmówili, zostaliby wywłaszczeni w drodze postępowania administracyjnego. Właściciele działki woleli więc przekazać ziemię dobrowolnie i zawarli z gminą umowę notarialną, na podstawie której otrzymali pieniądze. Droga nie powstała do tej pory. Właściciele chcieli oddać to, co otrzymali od gminy, i zażądali zwrotu działki. Gmina odmówiła. Tłumaczyła, że w przepisach jest luka i nie może tego zrobić. Tego rodzaju spraw jest dużo więcej.
Problemy ze zwrotem gruntów
Do 1 stycznia 1998 r. obowiązywała ustawa o gospodarce gruntami i wywłaszczaniu nieruchomości. Po tej dacie zastąpiła ją inna: o gospodarce nieruchomościami, która obowiązuje do dzisiaj. Ta zawiera przepisy dotyczące właścicieli (użytkowników wieczystych) pozbawionych nieruchomości pod rządami starych przepisów (przed 1 stycznia 1998 r.). Otóż mogą się oni ubiegać o jej zwrot, jeśli oczywiście zaistnieją odpowiednie przesłanki (mówi o tym art. 216 ust. 2 pkt 3 ustawy o gospodarce nieruchomościami).
Wspomniany przepis znacznie ogranicza krąg podmiotów, które mają ten przywilej. Prawo takie przysługuje bowiem tylko osobom, których nieruchomość nabył w imieniu Skarbu Państwa kierownik urzędu rejonowego administracji państwowej (obecnie byłby to starosta), natomiast osobom, których działkę nabyła gmina – już nie.
Słuszne skargi
Do rzecznika praw obywatelskich trafiają skargi od tej drugiej kategorii osób. Według rzecznika nie są one pozbawione racji.
– Jest to ewidentnie nierówne traktowanie dwóch grup osób znajdujących się w podobnej sytuacji. I jednym, i drugim zabrano nieruchomości na cele publiczne i nigdy nie doszło do realizacji tych celów. Teraz ci, których nieruchomości nabył Skarb Państwa, mogą się domagać zwrotu, a ci, których wójt (burmistrz, prezydent miasta) – już nie – zauważa Małgorzata Chmielewska z Biura Rzecznika Praw Obywatelskich. Z tego powodu – według niej – wspomniany art. 216 ust. 2 pkt 3 może być oceniany jako niezgodny z art. 32 ust. 1 konstytucji w zakresie, w jakim wyłącza stosowanie ustawy o gospodarce nieruchomości do jednej z grup byłych właścicieli (użytkowników wieczystych).
