Wskaźnik cen nieruchomości zacznie działać

Takie są plany Ministerstwa Transportu i Budownictwa. Chce on skończyć z fikcją, która istnieje od przeszło 14 lat. Chodzi o art. 5 ustawy o gospodarce nieruchomościami (ugn). Przewiduje on, że waloryzacji kwot należnych z tytułów określonych w tej ustawie (patrz ramka) dokonuje się według wskaźników zmian cen nieruchomości ogłaszanych przez prezesa GUS w obwieszczeniu w Monitorze Polskim. Szkopuł w tym, że takie wskaźniki nigdy nie zostały ogłoszone. Tak więc odkąd przepis zaczął obowiązywać, tj. od 1 stycznia 1998 r., jest martwy.

Obecnie ministerstwo pracuje nad założeniami do projektu noweli, której rolą ma być doprecyzowanie tego przepisu. Dzięki temu prezes GUS w końcu opracuje te wskaźniki.

Jakie zmiany

Ponieważ art. 5 ugn jest martwy, do tej pory stosuje się do waloryzacji należnych świadczeń wskaźnik cen towarów i usług konsumpcyjnych (tzw. wskaźnik inflacji) ogłaszany przez prezesa GUS. Tymczasem miał on być stosowany tylko przejściowo, tj. do czasu przygotowania wskaźników przez prezesa GUS (art. 227 ugn).

Według ministerstwa wskaźnik inflacji nie przystaje do cen nieruchomości. Rozwiązanie przyjęte jako tymczasowe nie spełnia swojej podstawowej funkcji, a mianowicie odwzorowania zmian cen na rynku nieruchomości. Jako przykład ministerstwo podaje, że tylko na rynku poznańskim wahania cen transakcyjnych były tak duże, że w II kwartale 2007 r. różnica między nimi a tymczasowym wskaźnikiem GUS wyniosła 21 proc.

W założeniach do projektu proponuje się więc, by prezes GUS publikował wskaźniki raz na cztery miesiące, zawsze po zakończeniu kolejnego kwartału.

Wskaźniki mają ponadto dotyczyć wybranych rodzajów nieruchomości. Podstawą do ich opracowania przez prezesa GUS będzie Program Badań Statystycznych Statystyki Publicznej.

Do ustawy – Prawo geodezyjne i kartograficzne ministerstwo planuje wprowadzić zmianę skracającą z 30 do siedmiu dni czas przekazywania do starostw odpisów ostatecznych decyzji i prawomocnych orzeczeń oraz odpisów aktów notarialnych, z których wynikają zmiany danych objętych ewidencją gruntów i budynków. W rezultacie dane o cenach transakcyjnych nieruchomości będą szybciej dostępne dla GUS, co ułatwi pracę nad wskaźnikami kwartalnymi.

Był Trybunał i nic

Impulsem do podjęcia prac przez ministerstwo był także wyrok Trybunału Konstytucyjnego z 21 lipca 2011 r. (sygn. K 23/08) w sprawie art. 5 ugn. Przepisem tym TK zajął się na wniosek rzecznika praw obywatelskich. Od lat rzecznikowi skarżą się osoby, które czekały z różnych powodów na pieniądze, a gdy w końcu je dostały, to tak zwaloryzowane, że nijak się miały do rynkowej wartości nieruchomości. Według rzecznika winien temu jest właśnie art. 5 ugn.

Trybunał nie podzielił zastrzeżeń rzecznika. Według niego przepis nie narusza konstytucji. Nie zostawił jednak suchej nitki na prezesie GUS. – Ustawodawca, nakładając na niego obowiązki przygotowywania różnego rodzaju wskaźników, nie określił metodologii – uzasadniał wyrok Andrzej Rzepliński, prezes TK. – Zlecił to prezesowi GUS w ustawie o statystyce publicznej i to on powinien zadbać o to, by wskaźniki powstały. Prezes GUS nie wywiązał się z tego obowiązku, chociaż powinien – zauważył sędzia Rzepliński.

Za i przeciw

W trakcie rozprawy przed TK przedstawiciele GUS zapewnili, że wstępne wskaźniki będą wkrótce gotowe. RPO, nie doczekawszy się ich, wystąpił w lipcu ub.r. z pytaniem w tej sprawie do GUS. Ten zaś odpowiedział, że termin publikacji wskaźników zmian cen dla lokali mieszkalnych za okres I kwartał 2010 r. – I kwartał 2012 r. został przesunięty, w uzgodnieniu z ministrem transportu i budownictwa, ze względu na podjęte przez ministerstwo prace nad nowelizacją ugn.

Zdaniem ekspertów wszelkiego typu należności za nieruchomości, od renty planistycznej po odszkodowanie za wywłaszczony grunt, powinny być waloryzowane z użyciem wskaźników związanych z nieruchomościami.