Będą ułatwienia dla spadkobiorców dziedziczących nieruchomości. Jest projekt

Do konsultacji społecznych trafił długo oczekiwany projekt nowelizacji ustawy prawo o notariacie. Likwiduje on niezrozumiałe, zbędne wymogi dla spadkobierców, którzy dziedziczą nieruchomości i dokumentują ten fakt w drodze notarialnego aktu poświadczenia dziedziczenia.

Bo choć akty poświadczenia dziedziczenia stanowią chętnie wybieraną alternatywę dla sądowego zatwierdzenia nabycia spadku (przy braku konfliktów pomiędzy spadkobiercami jest to procedura o wiele łatwiejsza i szybsza, choć droższa), to jeśli w skład spadku wchodzi nieruchomość, klient i tak musi samodzielnie złożyć wniosek do sądu wieczystoksięgowego o wpisanie go do księgi wieczystej nieruchomości.

Poświadczenie dziedziczenia. Procedury będą prostsze 

Projekt autorstwa Ministerstwa Sprawiedliwości, umożliwi składanie przez spadkobierców lub zapisobierców windykacyjnych, za pośrednictwem notariuszy, wniosków o wpis do księgi wieczystej w celu ujawnienia przejścia prawa własności nieruchomości wskutek dziedziczenia, stwierdzonego aktem poświadczenia dziedziczenia.

Jak wskazują autorzy projektu, pośrednictwo notariusza, który aktualnie jest obowiązany do składania wniosku o wpis wyłącznie za pośrednictwem systemu teleinformatycznego (art. 6264 § 1 k.p.c. w zw. z art. 91 § 4 i nast. prawa o notariacie), jest dla obywatela bardzo wygodne, gdyż notariusz pobiera należną od strony czynności opłatę sądową od wniosku o wpis i przekazuje ją do sądu oraz wypełnia za stronę wniosek o wpis i wstępnie weryfikuje dokumenty stanowiące podstawę wpisu w księdze wieczystej.

Postulowane rozwiązanie przyśpieszy i ułatwi procedurę ujawniania omawianych zmian w księgach wieczystych. Zwłaszcza, że aktualnie ujawnienie spadkobiercy (nowego właściciela) w księdze wieczystej wiąże się niejednokrotnie z czasochłonną oraz pracochłonną procedurą, w której sądy muszą wykonywać wiele czynności, które w przypadku wprowadzenia zaproponowanych zmian, będą zbędne.

I tak, procedura ujawniania nowych właścicieli może generować konieczność zarejestrowania w sądzie aż trzech spraw wieczystoksięgowych, tj. o wpis ostrzeżenia do księgi wieczystej, o wpis prawa własności oraz o wykreślenie ostrzeżenia z księgi wieczystej, w których w proces rozpoznawania (a także wcześniej rejestrowania) trzykrotnie zaangażowany musi być orzecznik oraz urzędnik sądowy.

 - Ponadto, w jednej sprawie, sąd trzykrotnie wysyła do uczestników tego postępowania korespondencję sądową (zawiadomienie o wpisie ostrzeżenia do księgi wieczystej, zawiadomienie o wpisie własności, zawiadomienie o wykreśleniu ostrzeżenia z księgi wieczystej). Procedura ta jest zatem pracochłonna, rozciągnięta w czasie, a także generuje niepotrzebne koszty sądowe – czytamy w uzasadnieniu projektu.

Czytaj więcej

Zawody prawnicze

Problemy z notarialnym tytułem egzekucyjnym

Praktyka stosowania notarialnych tytułów egzekucyjnych rodzi jeszcze pewne wątpliwości. W dodatku...

Zgodnie z art. 92 § 4 ustawy – Prawo o notariacie, jeżeli akt notarialny zawiera przeniesienie, zmianę lub zrzeczenie się prawa ujawnionego w księdze wieczystej albo ustanowienie takiego prawa, notariusz sporządzający akt notarialny tego samego dnia składa wniosek o wpis w księdze wieczystej za pośrednictwem systemu teleinformatycznego obsługującego postępowanie sądowe. Choć akt poświadczenia dziedziczenia nie jest aktem notarialnym, lecz innym dokumentem urzędowym, to, jak mówi zdanie ostatnie tego przepisu, „na żądanie strony czynności notarialnej, wniosek zawiera żądanie dokonania w księdze wieczystej także innego wpisu związanego z czynnością notarialną”.

Poświadczenie spadku u notariusza. Dodatkowe formalności zafundował klientom notariuszy pryncypialny Sąd Najwyższy

Pierwotnie na podstawie tego ostatniego zdania rejenci przy okazji sporządzania aktu poświadczenia dziedziczenia składali w imieniu klienta od razu wniosek o wpis do KW. Krajowa Rada Notarialna wydała nawet uchwałę sankcjonującą taką praktykę, ale została ona zaskarżona przez Ministerstwo Sprawiedliwości do Sądu Najwyższego. Ten stwierdził natomiast (sygn. akt III ZS 3/16), że przepis ten nie uprawnia notariusza do składania w każdym przypadku na żądanie strony czynności notarialnej, wniosków za pośrednictwem sytemu teleinformatycznego o wpis do księgi wieczystej, gdy wniosek może być wynikiem tej czynności.

– W rezultacie notariusz informuje klienta o konieczności złożeniu wniosku do sądu wieczystoksięgowego o wpis spadkobiercy jako właściciela nieruchomości, a jednocześnie informuje sąd, że w wyniku przeprowadzonej czynności w miejsce dotychczasowego właściciela nieruchomości powinien być wpisany dany spadkobierca. Jeśli taka osoba nie złoży wniosku, wówczas może być wezwana pod groźbą grzywny do ujawnienia się. A ponadto sąd jest zobligowany do wpisania do działu III księgi wieczystej ostrzeżenia o niezgodności stanu prawnego ujawnionego w księdze wieczystej z rzeczywistym stanem prawnym – tłumaczy dr Aneta Wilkowska-Płóciennik z Uniwersytetu Warszawskiego.

Skutek orzeczenia Sądu Najwyższego dla notariuszy? „Efekt mrożący”

W efekcie, choć notariusz ma wszelkie możliwości ku temu, by w imieniu klienta złożyć wniosek o aktualizację księgi, to nie może tego zrobić, a osoba, która mieszka np. w stolicy, ale odziedziczyła nieruchomość w Krakowie, musi złożyć wniosek w tamtejszym sądzie (osobiście lub pocztą). A jeśli będzie się ociągać, może się okazać, że w pierwszej kolejności powinna wystąpić o wykreślenie ostrzeżenia.

Czytaj więcej:

Biznes

Spadek z zagranicy. Jakich formalności trzeba dopełnić?

Transgraniczne dziedziczenie spadku t...

Pro

– Niestety, zdarza się, że klienci nawet po sporządzeniu aktu poświadczenia dziedziczenia potrafią przez lata nie ujawnić tego faktu w księdze wieczystej nieruchomości. Poza tym w odróżnieniu od notariuszy, którzy taki wniosek złożyliby elektroniczne na pośrednictwem systemu, indywidualne osoby robią to na papierowych formularzach. Ich obsługa z powodu nierzadko małej czytelności czy licznych braków zabiera sekretariatom sądów o wiele więcej czasu, niż w przypadku elektronicznych wniosków, sporządzanych przez notariuszy, które są wcześniej weryfikowane i co do zasady należycie opłacone – tłumaczy dr Patryk Bender z Krajowej Rady Notarialnej.

Jak dodaje, choć nie ma jednoznacznego przepisu dotyczącego składania przez rejentów wniosków o wpis do ksiąg przy sporządzaniu aktów poświadczenia dziedziczenia, to jego zdaniem taka możliwość istnieje. I przypomina generalną zasadę prawa o notariacie mówiącą, że czynności notarialnych notariusz dokonuje wtedy, gdy strona jest zobowiązana albo chce nadać formę notarialną. W ocenie Bendera niekorzystne rozstrzygnięcie Sądu Najwyższego wywołuje jednak „efekt mrożący”, dlatego bardzo ważne jest, aby prawodawca jednoznacznie zezwolił na składanie przez notariuszy wniosków wieczystoksięgowych także w innych, niż wynikłe z art. 92 § 4 prawa o notariacie, przypadkach.

– Co ciekawe są takie sądy, w których wykładania zastosowana przez SN się nie przyjęła i wnioski o dokonanie wpisu sporządzonego przez notariusza są honorowane – dodaje dr Bender.

Wnioski o wpis w księgach wieczystych. Resort Adama Bodnara proponuje ważne zmiany

Teraz to ma być już zasadą. Ministerstwo Sprawiedliwości pracuje nad projektem nowelizacji ustawy – Prawo o notariacie i ustawy o księgach wieczystych i hipotece, która umożliwi składanie przez spadkobierców lub zapisobierców windykacyjnych za pośrednictwem notariuszy wniosków o wpis do księgi wieczystej w celu ujawnienia przejścia prawa własności nieruchomości wskutek dziedziczenia, stwierdzonego aktem poświadczenia dziedziczenia.

 – Pośrednictwo notariusza, który aktualnie jest obowiązany do składania wniosku o wpis wyłącznie za pośrednictwem systemu teleinformatycznego, jest dla obywatela bardzo wygodne, gdyż notariusz pobiera należną od strony czynności opłatę sądową od wniosku o wpis i przekazuje ją do sądu oraz wypełnia za stronę wniosek o wpis i wstępnie weryfikuje dokumenty stanowiące podstawę wpisu w księdze wieczystej – czytamy w opisie projektu, który został wpisany do wykazu prac rządu.

Czytaj więcej

Podatki

Problem z podatkiem od spadków. Rzecznik interweniuje u ministra finansów

Do rzecznika praw obywatelskich cały czas wpływają skargi dotyczące trudności w skorzystaniu ze z...

Wnioski o wpis do ksiąg tylko przy okazji sporządzania aktów poświadczenia dziedziczenia. „To za wąsko"

Z założeń ujawnionych w wykazie wynika, że notariusze będą mogli składać wnioski o wpis do ksiąg tylko przy okazji sporządzania aktów poświadczenia dziedziczenia.

– Moim zdaniem to jest za wąsko. Notariusze jako organ pomocniczy wymiaru sprawiedliwości powinni móc składać wnioski o wpis także w innych przypadkach, takich jak wykreślenie hipoteki czy służebności osobistej, oczywiście w razie przedłożenia stosownych dokumentów stanowiących podstawę wpisu – postuluje dr Bender.