Kamienicznicy walczą o odszkodowania

W ogniu krytyki Ogólnopolskiego Stowarzyszenia Właścicieli Nieruchomości (OSWN) znalazł się projekt nowej ustawy. Właściciele nieruchomości, którzy z powodu ograniczenia swobody w ustalaniu wysokości czynszów nie mogli pokryć z dochodów za wynajem kosztów remontów, mają otrzymać od państwa premię kompensacyjną.

Przewiduje to autopoprawka do projektu ustawy o wspieraniu termomodernizacji i remontów, która ma związek z zakończonymi negocjacjami ugodowymi w sprawie Marii Hutten-Czapskiej przeciw Polsce. Zdaniem właścicieli budynków nowe przepisy nie zrekompensują w pełni powstałych szkód.

Po wypłacie przez rząd odszkodowania Marii Hutten-Czapskiej w wyniku przegranej przez Polskę sprawy przed Trybunałem Praw Człowieka w Strasburgu, właściciele nieruchomości żądają zadośćuczynienia dla wszystkich właścicieli kamienic, którzy czują się poszkodowani przepisami dotyczącymi wysokości czynszów.

Przypomnijmy. Maria Hutten-Czapska, właścicielka domu w Gdyni, wniosła skargę do Europejskiego Trybunału Praw Człowieka w Strasburgu na to, że przepisy narzucają wysokość podwyżek czynszu w jej domu. Wygrała – Trybunał wyrokami z 2005 i 2006 r. orzekł, że polskie przepisy chronią lokatorów kosztem właścicieli, a wieloletnie ograniczenia podwyżek czynszów w kamienicach naruszają konwencję o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności. Jednocześnie Trybunał zasądził odszkodowanie w wysokości 30 tys. euro za straty moralne i dał sześć miesięcy polskiemu rządowi na porozumienie się z Hutten-Czapską w tej sprawie. Negocjacje trwały jednak dwa lata. Ostatecznie 28 kwietnia bieżącego roku przyznano Marii Hutten-Czapskiej 240 tys. złotych odszkodowania za straty finansowe i 22,5 tys. złotych tytułem zwrotu kosztów procesowych. Jednocześnie sprawa ta została potraktowana jako precedens. Dziś na rozpatrzenie w Trybunale czeka 18 tego typu spraw.

– Konwencja o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności nakazuje przyznać poszkodowanym pełne zadośćuczynienie. Z uwagi na pilotażowy charakter sprawy Marii Hutten-Czapskiej zadośćuczynienie musi dotyczyć wszystkich właścicieli w takiej sytuacji prawnej jak sprawa Hutten-Czapskiej – twierdzi Tomasz Urbaś, wiceprzewodniczący Ogólnopolskiego Stowarzyszenia Właścicieli Nieruchomości.

Rządowa autopoprawka do projektu ustawy o wspieraniu termomodernizacji i remontów mającą wprowadzić premie kompensacyjne dla właścicieli kamienic wpłynęła do Sejmu na początku lipca. Jak wskazują przedstawiciele Ogólnopolskiego Stowarzyszenia Właścicieli Nieruchomości, autopoprawka ogranicza wysokość zadośćuczynienia do zaledwie ok. 20 proc. odszkodowania przyznanego Marii Hutten-Czapskiej czy też ustalanego w podobnych sprawach przez sądy polskie.

– Ponadto premia kompensacyjna ma być przyznawana wyłącznie tym właścicielom, którzy zaciągną kredyt ze środków państwowego Banku Gospodarstwa Krajowego. Rząd ma zamiar przekazywać premię tylko bankowi w celu spłaty części kredytu. Premii mają być pozbawieni ci właściciele, którzy sprzedali swoje nieruchomości przed 2005 r., nie mogąc doczekać usunięcia i naprawienia szkód. Również właściciele, którzy już przeprowadzili remonty i modernizacje budynków, nie otrzymają premii. Ponadto premii w żadnym wypadku nie będzie można otrzymać w gotówce, tak jak wypłacono odszkodowanie Marii Hutten-Czapskiej – tłumaczy Tomasz Urbaś.

Rząd planuje na premie kompensacyjne wydać w latach 2008 – 2012 ok. 193,7 mln zł.

– Tymczasem szkody wyrządzone właścicielom nieruchomości w latach 1994 – 2005 sięgają ok. 15 mld zł. Oznacza to, że w ciągu pięciu lat obowiązywania projektowanej nowelizacji ustawy rząd zamierza naprawić tylko ok. 1 proc. wyrządzonych szkód – szacuje Tomasz Urbaś.

– Przy założonej przez rząd skali wydatków budżetowych teoretycznie naprawienie wszystkich szkód wyrządzonych właścicielom nieruchomości mogłoby nastąpić po blisko... 500 latach.

Czy rzeczywiście kwota 193,7 mln zł nie będzie odpowiednią rekompensatą dla poszkodowanych właścicieli kamienic? – Kwota ta jest wynikiem przyjęcia określonych założeń, w tym między innymi dotyczących liczby właścicieli, którzy wystąpią ze stosownymi wnioskami. Jednak, w razie większego zainteresowania premiami kompensacyjnymi, sumy przeznaczane na ten cel w kolejnych budżetach będą dostosowane do faktycznego zapotrzebowania. Należy też zauważyć, że szacunek ten obejmuje tylko najbliższe pięć lat, tymczasem wnioski o premie kompensacyjne będą mogły być składane również po tym terminie. Zakładając rozwój programu premii kompensacyjnych, należy przyjąć, że szczyt tego rozwoju nastąpi po kilku latach jego obowiązywania. Przewiduje się więc, że większość wypłat będzie realizowana po upływie okresu objętego prognozą – wyjaśnia Marek Zawiślak, dyrektor Departamentu Strategii Budownictwa i Mieszkalnictwa. Zaznacza że kwota ok. 15 mld zł, na którą wskazuje OSWN jako sumę szkód właścicieli nieruchomości powstałych w latach 1994 – 2005, jest w rzeczywistości trudna do zweryfikowania. – Z jednej strony nie ma bowiem stosownych danych o liczbie budynków objętych szczególnym trybem najmu i wysokości stosowanych czynszów, z drugiej strony każda metoda wyceny tych szkód może zostać zakwestionowana – twierdzi. Przyznaje, że ministerstwo nie dysponuje własnymi rzetelnymi rachunkami, które mogłyby tę wartość potwierdzić lub podważyć.