Przedawnienie roszczeń o odszkodowanie za nieruchomości

Na ten dzień wyznaczono posiedzenie, na którym Sąd Najwyższy (III CZP 112/10) w składzie całej Izby Cywilnej wyjaśni tę wątpliwość oraz inne związane z rekompensowaniem szkód wyrządzonych decyzjami, których bezprawność stwierdzono dopiero po 2004 r. Na wyjaśnienie czeka wielu poszkodowanych. Liczne ich sprawy sądy zawiesiły do czasu zajęcia stanowiska przez SN.

Wątpliwości przedstawił pod rozwagę siedmiu sędziów pierwszy prezes tego sądu. Ten skład SN na posiedzeniu z 24 sierpnia 2010 r. uznał jednak, że musi je rozstrzygnąć cała Izba Cywilna.

Pierwszy prezes chce odpowiedzi na trzy pytania. Pierwsze zmierza do wyjaśnienia, czy art. 160

1

k.p.a

. ma zastosowanie do roszczeń odszkodowawczych, jeśli decyzja stwierdzająca nieważność decyzji lub wydanie jej z naruszeniem prawa zapadła po 1 września 2004 r. W kwestii tej nie ma zgody także w SN. Z wskazanym dniem weszły w życie nowe przepisy o odpowiedzialności Skarbu Państwa za bezprawne działania władzy publicznej (art. 417, 417

1

i 417

2

k.c.

), które zastąpiły także art. 160 k.p.a.

W razie uznania, że do naprawienia szkody stosuje się art. 160 k.p.a., Skarb Państwa odpowiadałby tylko za rzeczywiście wyrządzoną szkodę. Nie można by żądać odszkodowania za korzyści utracone wskutek niemożności dysponowania odebraną nieruchomością. I to nie jest jednak pewne, ponieważ Trybunał Konstytucyjny w wyroku z 23 września 2003 r. (sygn. K 20/02) stwierdził, że art. 160 k.p.a. w zakresie, w jakim wyłącza odszkodowanie za utracone korzyści, jest niezgodny z ustawą zasadniczą.

Pierwszy prezes SN chce też wyjaśnienia, czy bezprawnie pozbawionym własności należy się odszkodowanie za korzyści utracone po wejściu w życie konstytucji (od 17 października 1997 r.). Następne wątpliwości sprowadzają się do dwu pytań zadanych przy założeniu, że jeśli decyzję bezprawną wydano przed 1 września 2004 r., a stwierdzającą jej bezprawność po tej dacie, to obowiązuje art. 160 k.p.a.:

- czy art. 160 k.p.a. normuje również przedawnienie roszczeń o naprawienie szkody,

-czy bieg tego przedawnienia rozpoczyna się od dnia, w którym decyzja stwierdzająca bezprawność stała się ostateczna.

Zgodnie z art. 160 k.p.a. roszczenie o odszkodowanie przedawnia się z upływem trzech lat od dnia, w ktrym ta druga decyzja stała się ostateczna.

Przecząca odpowiedź na pierwsze z tych pytań oznaczałaby, że w kwestii przedawnienia obowiązuje aktualny art. 442

1

§ 1 k.c. i że roszczenia te dawno się przedawniły.

Uchwała całej Izby będzie miała zasadnicze znaczenie nie tylko dla ubiegających się o odszkodowania, ale i dla budżetu. Chodzi o ewentualność wielomilionowych roszczeń. Gdyby okazało się, że już się przedawniły, byłym właścicielom, a najczęściej już ich spadkobiercom, pozostałoby czekać na ustawę reprywatyzacyjną. A o tej wciąż głucho.

Czytaj także:

Los roszczeń w rękach sędziów