, jeżeli właściciel nieruchomości bądź przedsiębiorca przesyłowy odmawia zawarcia umowy o ustanowienie służebności przesyłu, a jest ona konieczna do korzystania z takich urządzeń, druga strona może żądać jej ustanowienia przez sąd za odpowiednim wynagrodzeniem. W skardze kasacyjnej zakład zarzucił, że sądy niższych instancji naruszyły § 139 regulaminu wewnętrznego urzędowania sądów powszechnych, który stanowi, że projektowany sposób ustanowienia drogi koniecznej (a przepisy o drodze koniecznej stosuje się posiłkowo do służebności przesyłu), powinien być zaznaczony na mapie sporządzonej według zasad obowiązujących przy oznaczaniu nieruchomości w księgach wieczystych.
Sądowi Najwyższemu ten zarzut wydał się wprawdzie sensowny, ale nakazał ponowne rozpoznanie sprawy z nieco innego powodu.
– Pojęcia: „korzystać w oznaczonym zakresie z nieruchomości obciążonej", i: „zgodnie z przeznaczeniem tych urządzeń", choć mają charakter normatywny, są tak ogólne, że w każdym wypadku wymagają wypełnienia ich przez sądy treścią uwzględniającą charakter danej instalacji służebności – wskazała Anna Owczarek, sędzia sprawozdawca. – Określenia te wyznaczają nie tylko zakres obciążenia nieruchomości i uprawnień przedsiębiorcy przesyłowego, ale i powinność oznaczenia terenu, na którym są wykonywane. Celowe jest w szczególności wskazanie, że obciążenie to obejmuje niezbędny do niezakłóconego działania sieci przesyłowej dostęp, bieżącą eksploatację, dokonywanie kontroli, konserwację, remonty, usuwanie awarii, wreszcie wymianę posadowionych urządzeń. Z drugiej strony, określając zakres korzystania, sąd powinien mieć na względzie zasady współżycia, zwyczaje miejscowe oraz jak najmniejsze utrudnienia z korzystania z nieruchomości.
Celowe wydaje się zatem oznaczenie umiejscowienia urządzeń oraz terenu na mapie sporządzonej według zasad obwiązujących w postępowaniu wieczystoksięgowym – czy to wspólnej dla całej linii przesyłowej, czy tylko fragmentu na danej nieruchomości. Obecnie nie ma jednak takiego obowiązku w postępowaniu o ustanowienie służebności przesyłu ani też obowiązku odwołania się do mapy w orzeczeniu o ustanowieniu służebności – zaznacza SN. Nietrafny jest zatem zarzut naruszenia przez sądy cywilne regulaminu, trafny jest natomiast zarzut naruszenia art. 305
1
kodeksu cywilnego poprzez niepełne określenie zakresu korzystania przez zakład z nieruchomości w związku z ustanowieniem służebności. Wymagania tego nie spełnia wskazanie w orzeczeniu sądowym, że korzystanie ma być zgodne z przeznaczeniem urządzeń należących do pozwanego przedsiębiorcy i że dotyczy 3,5 m pasa gruntu biegnącego przy granicy działki z ulicą.
