Czy zarobi prezesa spółdzielni są tajne

Przepisy dają spółdzielcom prawo domagania się wglądu w umowy zawierane przez spółdzielnie z osobami trzecimi. Jeden z przepisów pozwala nawet na przekazanie ich kopii (art. 8 (ze zn 1) ust. 1 ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych). Członków spółdzielni interesuje zaś przede wszystkim, ile zarabia zarząd, w tym prezes spółdzielni. Na tym tle dochodzi nierzadko do sporów. Zawsze budzą one wiele emocji. Nierzadko trafiają na wokandę w sądzie.

Chodzi o to, że spółdzielnie  mogą odmówić wglądu do tych umów, jeżeli wykażą, że naruszyłoby to prawa osób trzecich, lub gdy istnieje uzasadniona obawa, że uzyskane informacje zostałyby wykorzystane w celach sprzecznych z interesami spółdzielni (art. 18 par. 3 prawa spółdzielczego).

W praktyce określenie kto jest, a kto nie jest osobą trzecią, nie jest takie proste.

Żaden też przepis nie definiuje tego pojęcia, choć jest ono powszechnie stosowane. Rozwiązania problemu interpretacyjnego pojawiającego się na tym tle  nie ułatwiają też sądy. Różnie bowiem orzekają w tego typu kwestiach.

Najdalej idące stanowisko zaprezentował sąd okręgowy w Białymstoku w wyroku z 29 grudnia 2009 r. Według niego pracownik spółdzielni nie jest osobą trzecią w stosunku do spółdzielni (niezależnie od tego, czy jest jej członkiem czy nie). Takimi osobami są bowiem tylko podmioty zewnętrzne, nie powiązane  strukturalnie ze spółdzielnią. Jako przykład sąd wskazał firmy zajmujące się konserwacją urządzeń lub wywozem śmieci, z którymi spółdzielnia zawarła stosowne umowy. Z tych powodów – według niego – członkowi spółdzielni nie przysługuje prawo wgląd w umowy o pracę  o zawartych z pracownikami spółdzielni.

Podobny pogląd zaprezentował tenże sąd również w wyroku z kolei  21 maja 2012 r. W uzasadnieniu do tego wyroku  stwierdził, że członek może żądać  zaznajomienia się  z umową zawartą przez spółdzielnię z przedsiębiorstwem budowlanym. Nie może natomiast żądać udostępnienia umowy pomiędzy spółdzielnią a jej członkiem.

Sąd Najwyższy  rozstrzygnie, czy spółdzielnia musi udostępnić wszystkie umowy

W innych jednak orzeczeniach sądy (m.in. okręgowy ze Szczecina w wyroku z 12 sierpnia 2011 r.) uznawały, że umowy zawarte z pracownikami spółdzielni są wprawdzie umowami zawartymi z osobami trzecimi, ale gdy pracownik spółdzielni jest jednocześnie jej członkiem, to ograniczenie to już nie obowiązuje.

Z kolei inny pogląd zaprezentował sąd rejonowy w Białymstoku w wyroku z 13 września 2011 r. Zgodnie z nim umowy o pracę są zawierają  dwa równorzędne podmioty Stosunek pracy łączący dwa podmioty należy odróżnić od stosunku członkostwa w spółdzielni lub więzi korporacyjnej (np. jest nią pełnienie funkcji w organach spółdzielni).  Dany podmiot występuje więc w dwóch rolach, które są od siebie niezależne, tj. jako pracownik i jako członek.

Problem dostrzegł również rzecznik praw obywatelskich, do którego wpływają skargi dotyczące tego problemu. Według rzecznika nie są one pozbawione racji.

Według niego umożliwienie członkom spółdzielni wglądu w umowy z osobami trzecimi, w tym pracownikami, znajduje uzasadnienie w treści art. 31 ust. 3 konstytucji. Ma on bowiem na celu ochronę praw członków spółdzielni mieszkaniowej. Rzecznik praw obywatelskich w związku z rozbieżnościami w orzecznictwie, postanowił wystąpić z wnioskiem do Sądu Najwyższego z prośbą o udzielenie odpowiedzi na pytanie prawne.