Naukowcy na zwolnieniu lekarskim dostają normalne wynagrodzenie

Zasady wynagradzania nauczycieli akademickich reguluje prawo o szkolnictwie wyższym z 27 lipca 2005 r. (DzU nr 164, poz. 1365 ze zm.). Zgodnie z jego art. 154 za czas niezdolności do pracy wskutek choroby nauczyciel akademicki dostaje wynagrodzenie obliczane na zasadach przewidzianych w art. 92 kodeksu pracy. Przepis ten wszedł w życie 1 września 2006 r.

Art. 154 ust. 2 prawa o szkolnictwie wyższym nie daje podstaw do przyjęcia, ze od tego dnia nauczyciel akademicki nabywa za czas choroby prawo do wynagrodzenia, o którym mowa w art. 92 kodeksu pracy, oraz do zasiłku chorobowego finansowanego z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych.

Według ministra nauki i szkolnictwa wyższego (pismo z 30 sierpnia 2006 r., DP-123-2249/06) nadal im przysługuje prawo do wynagrodzenia obliczanego na zasadach przewidzianych w art. 92 kodeksu pracy wypłacanego ze środków uczelni.

W świetle art. 124 pkt 1 ustawy rektor może rozwiązać za wypowiedzeniem stosunek pracy z mianowanym nauczycielem akademickim, jeżeli choroba przekracza okres zasiłkowy, czyli 182 dni albo 270 dni gdy chodzi o gruźlicę. Jeśli lekarz stwierdzi poprawę stanu zdrowia i możliwość powrotu do pracy, rozstanie jest dopuszczalne dopiero po dwóch latach takiej absencji.

Nauczyciele akademiccy zatrudnieni na podstawie mianowania zachowują zatem przez tyle czasu normalne wynagrodzenie.

Nie stanowi ono podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne. Do naukowców zatrudnionych na zwykłych umowach o pracę stosujemy natomiast art.128 ustawy, odsyłający do art. 53 § 1 kodeksu pracy. Pracodawca może więc rozwiązać z nimi umowę o pracę bez wypowiedzenia, jeżeli niezdolność do pracy wskutek choroby trwa dłużej niż:

- trzy miesiące – przy zatrudnieniu krótszym niż sześć miesięcy,

- łączny okres pobierania zasiłku oraz świadczenia rehabilitacyjnego przez pierwsze trzy miesiące – w razie zatrudnienia u danego pracodawcy od co najmniej sześciu miesięcy lub gdy niedyspozycja została spowodowana wypadkiem przy pracy lub chorobą zawodową.

Zasady wynagradzania pracowników naukowych jednostek badawczo-rozwojowych określa ustawa z 25 lipca 1985 r. o jednostkach badawczo-rozwojowych (tekst jedn. DzU z 2001 r. nr 33, poz. 388 ze zm.). Jeśli chodzi o należności za czas choroby i innej usprawiedliwionej nieobecności, każe ona stosować do pracowników naukowych tych jednostek przepisy dotyczące nauczycieli akademickich, a więc art. 154 prawa o szkolnictwie wyższym.

Stosunek pracy z mianowanym pracownikiem naukowym jednostki może rozwiązać właściwy organ na mocy własnej decyzji, gdy choroba przekracza:

- rok,

- dwa lata – w razie stwierdzenia poprawy stanu zdrowia i możliwości powrotu do pracy.

Tak więc mianowani pracownicy naukowi zachowują wtedy prawo do wynagrodzenia wypłacanego ze środków pracodawcy.

Do pracowników naukowych jednostek badawczo-rozwojowych zatrudnionych na podstawie umowy o pracę stosujemy natomiast art. 53 § 1 kodeksu pracy.

Wynagrodzenia pracowników naukowych Polskiej Akademii Nauk ustala ustawa z 25 kwietnia 1997 r. o Polskiej Akademii Nauk (DzU nr 75, poz. 469 ze zm.). Zgodnie z nią pracownik naukowy zachowuje za czas niezdolności do pracy z powodu choroby prawo do pełnego wynagrodzenia. Dotyczy to nie tylko niezdolności do pracy zatrudnionego, ale też choroby dziecka lub innego członka rodziny. W myśl art. 83 ustawy z 25 kwietnia 1997 r. stosunek pracy z mianowanym pracownikiem naukowym może zostać rozwiązany w razie choroby trwającej ponad:

- rok,

- dwa lata – w razie stwierdzenia poprawy stanu zdrowia i możliwości powrotu do pracy.

Tak więc mianowani pracownicy naukowi PAN zachowują prawo do wynagrodzenia wypłacanego w okresie choroby przez okres nieprzekraczający roku, a w szczególnie uzasadnionych przypadkach przez ponad rok, ale nie dłużej niż przez dwa lata.

Natomiast w stosunku do pracowników naukowych PAN zatrudnionych na podstawie umowy o pracę mają odpowiednio zastosowanie przepisy kodeksu pracy (art. 53 § 1).

Wynagrodzenie nauczycieli akademickich (pracowników naukowych) za czas choroby wynosi:

- 80 proc., chyba że przepisy prawa pracy obowiązujące u danego pracodawcy przewidują wyższe,

- 100 proc. w razie:

– choroby spowodowanej wypadkiem w drodze do lub z pracy oraz

– przypadającej podczas ciąży,

– poddania się niezbędnym badaniom oraz zabiegowi przez dawców tkanek, komórek i narządów,

– choroby spowodowanej wypadkiem przy pracy lub chorobą zawodową.

Nauczyciel akademicki zachorował 25 marca 2008 r. i dostał siedmiodniowe zwolnienie lekarskie. Jego angaż opiewa na 4 tys. zł brutto. Wynagrodzenie za czas absencji chorobowej wyniesie zatem 746,67 zł brutto przed opodatkowaniem [(4000 zł x 80 proc.) : 30 dni x 7 dni]. Wynagrodzenia tego nie pomniejszamy o składki na ubezpieczenia społeczne.

Za czas nieobecności w pracy z powodu opieki nad chorym dzieckiem lub innym chorym członkiem rodziny albo z powodu przebywania na urlopie macierzyńskim nauczyciel akademicki zachowuje 100-proc. wynagrodzenie od pracodawcy. Obniżamy je jednak o składki na ubezpieczenia społeczne finansowane przez pracownika.

Nauczycielka akademicka urodziła dziecko i poszła na 18-tygodniowy urlop macierzyński. Zarabia 3 tys. zł miesięcznie. W celu ustalenia wynagrodzenia za czas urlopu macierzyńskiego należy tę kwotę pomniejszyć o 13,71 proc. (równowartość składek na ubezpieczenia społeczne) i otrzymany wynik podzielić przez 30, co daje 86,29 zł wynagrodzenia dziennego przed opodatkowaniem.

Za czas absencji chorobowej spowodowanej wypadkiem przy pracy lub chorobą zawodową nauczyciel akademicki dostaje 100 proc. wynagrodzenia niepomniejszanego o składki na ZUS.

Wobec zdarzających się nieprawidłowości wyjaśniamy, że dla wszystkich wymienionych wyżej grup pracowniczych podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne nie stanowią kwoty wynagrodzenia za czas niezdolności do pracy wskutek choroby lub odosobnienia w związku z chorobą zakaźną oraz zasiłki. Wynika tak z art. 18 ust. 2 ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (tekst jedn. DzU z 2007 r. nr 11, poz. 74 ze zm.). Ustawa – używając pojęcia „wynagrodzenie za czas choroby” – nie precyzuje jednocześnie podstawy prawnej wypłaty takiego wynagrodzenia. Przez wynagrodzenie to rozumie zatem poza wynagrodzeniem określonym w art. 92 kodeksu pracy również to przysługujące na podstawie odrębnych przepisów, a więc np. nauczycielom akademickim oraz pracownikom naukowym.

Tym samym należy przyjąć, że wynagrodzenie nauczycieli akademickich, pracowników naukowych instytutów naukowo-badawczych oraz PAN otrzymywane za czas choroby nie stanowi podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne.