Pomówienia w Internecie - jak ustalić sprawcę

Pozorna anonimowość sprawia, że Internet stał się ulubionym miejscem frustratów. O ile paszkwile opierające się na złośliwościach najsensowniej jest zignorować, o tyle pomówień, np. o branie łapówek, zazwyczaj nie można pozostawić bez odzewu. Raz uruchomioną lawinę kłamstw trudno będzie później zatrzymać.

[srodtytul]Pomówienie lub znieważenie[/srodtytul]

Zanim jednak zdecydujemy się na szukanie sprawiedliwości, odpowiedzmy sobie na pytanie, czy w grę wchodzi odpowiedzialność karna, czy też wyłącznie cywilna. Od tego bowiem będzie zależeć sposób ustalania tożsamości autora niepochlebnego wpisu w Internecie.

Ściganie sprawcy ułatwi nam zakwalifikowanie internetowego wpisu jako występku z [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=BBDB3F80AFEAC6947FCB613583A2C237?id=74999]kodeksu karnego[/link]. W grę wchodzi art. 212 lub 216 tego kodeksu.

Pierwszy z tych przepisów mówi o pomówieniu, które może poniżyć w opinii publicznej lub narazić na utratę zaufania potrzebnego dla danego stanowiska, zawodu lub rodzaju działalności. Z pomówieniem będziemy mieć do czynienia np. wtedy, kiedy ktoś napisze na forum serwisu internetowego, że wskazany z imienia i nazwiska lekarz bierze łapówki za przyspieszenie operacji (oczywiście wówczas, gdy jest to nieprawdą). Ponieważ Internet należy do środków masowego komunikowania, za czyn taki grozi grzywna, ograniczenie wolności albo kara do roku więzienia.

O znieważeniu mówi art. 216 [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=BBDB3F80AFEAC6947FCB613583A2C237?id=74999]kodeksu karnego[/link]. Za nie również grozi kara do roku więzienia, jeśli występek ten popełniono za pośrednictwem środków masowego komunikowania. Znieważyć można np. poprzez epitet, ubliżenie komuś.

O tym, co zostanie uznane za zniewagę, decydują względy kulturowe i kontekst. To, co uchodzi za normalne zachowanie w jednym środowisku, w innym może już zostać odebrane jako zniewaga. Bez wątpienia będziemy z nią mieli do czynienia, jeżeli ktoś nazwie nas w Internecie debilem czy kretynem lub ubliży nam w niecenzuralny sposób.

Szkopuł w tym, że zarówno znieważenie, jak i pomówienie co do zasady są ścigane z oskarżenia prywatnego. Innymi słowy pokrzywdzony musi wnieść prywatny akt oskarżenia. Żeby to zrobić, musi ustalić dane autora internetowego wpisu.

[srodtytul]Prokurator nie musi, ale może pomóc[/srodtytul]

Sam fakt, że prokuratura nie postawi zarzutów, nie oznacza jeszcze, iż nie może pomóc w ściganiu sprawcy. Ma bowiem prawo zająć się sprawą, jeśli uzna, że leży to w interesie publicznym. Stanie się tak zwłaszcza wówczas, gdy chodzi o osobę wykonującą zawód zaufania publicznego.

Jednakże również zwykły obywatel może dowodzić, że pomoc w ustaleniu sprawcy leży w interesie publicznym, gdyż brak reakcji na tego typu występki powoduje, iż sprawcy czują się bezkarni. Decyzja leży jednak w gestii prokuratora.

Jeśli zdecyduje się on wszcząć postępowanie, to po ustaleniu personaliów pomawiającego może ją umorzyć ze względu na fakt, że czyn jest ścigany z oskarżenia prywatnego. Pokrzywdzony, mając wgląd do akt, będzie już wtedy jednak wiedział przeciwko komu kierować prywatny akt oskarżenia. Dlatego też do zawiadomienia prokuratury o popełnieniu przestępstwa warto dołączyć wniosek o objęcie go ściganiem z urzędu.

[srodtytul]Pożyteczny zapomniany przepis [/srodtytul]

Jeśli prokurator nie zechce zająć się sprawą, pozostaje jeszcze policja. Zgłaszając sprawę, trzeba się powołać na rzadko stosowany, ale jednak obecny w [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=BBDB3F80AFEAC6947FCB613583A2C237?id=75001]kodeksie postępowania karnego[/link] przepis. Zgodnie z art. 488 k.p.k., na żądanie pokrzywdzonego policja jest zobowiązana przyjąć ustną lub pisemną skargę i w razie potrzeby zabezpieczyć dowody. Następnie zaś taką skargę powinna przesłać do właściwego sądu. W skardze tej oczywiście trzeba wskazać stronę internetową, na której doszło do pomówienia lub znieważenia.

Kiedy sprawa trafi do sądu, ten może uznać, że konieczne jest przeprowadzenie dodatkowych czynności dowodowych, w tym ustalenie danych sprawcy. Policja ma obowiązek dokonać takich ustaleń i przekazać ich wyniki sądowi.

[ramka][b]Lepiej nie odpowiadać na zniewagę[/b]

Ktoś nazwał cię idiotą na internetowym forum? Naturalny odruch to odpowiedzieć mu tym samym. Warto jednak się powstrzymać. Inaczej może się okazać, że występek internauty pozostanie bezkarny.

Zgodnie z kodeksem karnym jeśli pokrzywdzony odpowiada zniewagą wzajemną, to sąd może odstąpić od wymierzenia kary. Taka decyzja sądu będzie uzasadniona, gdy znieważony wda się w internetową pyskówkę i sam znieważy sprawcę. Skład orzekający ma wówczas prawo odwołać się do art. 216 § 3 kodeksu karnego.

Tak samo będzie, gdy zniewagę wywoła wyzywające zachowanie pokrzywdzonego w sieci, które uprawnia do nazwania go idiotą.[/ramka]

[ramka][b]Na jakie przepisy może się powołać pokrzywdzony[/b]

Art. 212 [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=BBDB3F80AFEAC6947FCB613583A2C237?id=74999]kodeksu karnego[/link]

§ 1. Kto pomawia inną osobę, grupę osób, instytucję, osobę prawną lub jednostkę organizacyjną niemającą osobowości prawnej o takie postępowanie lub właściwości, które mogą poniżyć ją w opinii publicznej lub narazić na utratę zaufania potrzebnego dla danego stanowiska, zawodu lub rodzaju działalności, podlega grzywnie albo karze ograniczenia wolności.

§ 2. Jeżeli sprawca dopuszcza się czynu określonego w § 1 za pomocą środków masowego komunikowania, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do roku.

§ 3. W razie skazania za przestępstwo określone w § 1 lub 2 sąd może orzec nawiązkę na rzecz pokrzywdzonego, Polskiego Czerwonego Krzyża albo na inny cel społeczny wskazany przez pokrzywdzonego.

§ 4. Ściganie przestępstwa określonego w § 1 lub 2 odbywa się z oskarżenia prywatnego.

Art. 216. [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=BBDB3F80AFEAC6947FCB613583A2C237?id=74999]kodeksu karnego[/link]

§ 1. Kto znieważa inną osobę w jej obecności albo choćby pod jej nieobecność, lecz publicznie lub w zamiarze, aby zniewaga do osoby tej dotarła, podlega grzywnie albo karze ograniczenia wolności.

§ 2. Kto znieważa inną osobę za pomocą środków masowego komunikowania, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do roku.

§ 3. Jeżeli zniewagę wywołało wyzywające zachowanie się pokrzywdzonego albo jeżeli pokrzywdzony odpowiedział naruszeniem nietykalności cielesnej lub zniewagą wzajemną, sąd może odstąpić od wymierzenia kary.

§ 4. W razie skazania za przestępstwo określone w § 2 sąd może orzec nawiązkę na rzecz pokrzywdzonego, Polskiego Czerwonego Krzyża albo na inny cel społeczny wskazany przez pokrzywdzonego.

§ 5. Ściganie odbywa się z oskarżenia prywatnego.(DzU z 1999 r. nr 88, poz. 553 ze zm.)

Art. 488 [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=BBDB3F80AFEAC6947FCB613583A2C237?id=75001]kodeksu postępowania karnego[/link]