Muzyka poważna w 2022 roku. Sukcesy w świecie, konflikty w kraju

Światłami w ukraińskich barwach oświetlano w minionych miesiącach wiele filharmonii i oper, a ukraińska flaga pojawiała się na teatralnych kurtynach. Środowisko muzyczne wyrażało solidarność z Ukrainą, udzielało pomocy indywidualnym artystom i całym zespołom. Takim choćby jak Kijowska Orkiestra Symfoniczna, która w Polsce znalazła warunki do prób przed występami w Europie.

Polska publiczność przeszła zaś przyspieszony kurs znajomości muzyki ukraińskiej. Tytuł kompozytora roku należy się Walentynowi Silwestrowowi, ikonicznej postaci ukraińskiej kultury. 84-letni twórca w pierwszych dniach wojny zgodził się, acz niechętnie, wyjechać z Kijowa do Berlina, a potem kilkakrotnie do nas przyjeżdżał, m.in. na prawykonanie swojego „Psalmu” czy jako gość specjalny Festiwalu Eufonie. Jego utwory grywano często za sprawą dyrektora Filharmonii Narodowej Andrzeja Boreyki, admiratora twórczości Silwestrowa, do niedawna bardziej cenionego na zachodzie Europy niż u nas.

Czytaj więcej

Film

Po Covidzie widzowie do kin wracają niechętnie

Po covidowym uśpieniu polskie kino w tym roku odżyło, ale czeka je niełatwa walka o pozycję na rynku.

Solidarność z Ukrainą zaowocowała fenomenem artystycznym, jakim za sprawą Opery Narodowej i nowojorskiej Metropolitan przy wsparciu Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego było stworzenie Ukrainian Freedom Orchestra.

W ciągu niespełna trzech tygodni z rozproszonych po Europie ukraińskich muzyków powstała w Polsce orkiestra na zadziwiająco wysokim poziomie, która pod wodzą kanadyjsko-amerykańskiej dyrygentki Keri-Lynn Wilson wyruszyła na tournée po Europie i USA. Grała w największych salach i na najważniejszych festiwalach ze znakomitym efektem.

Teatralna wirtuozeria

Polscy artyści też odnosili sukcesy w świecie. „To pełen wirtuozerii teatr muzyczny, który bezwarunkowo należy zobaczyć” – tak po wiosennej premierze w Paryżu pisali francuscy i amerykańscy krytycy o „A Quiet Place” Leonarda Bernsteina w reżyserii Krzysztofa Warlikowskiego.

Czytaj więcej

Kultura

Serialowa obfitość

W streamingu Netflix dystansuje konkurencję o kilka długości w liczbie wyprodukowanych oraz dystrybuowanych na wyłączność polskich filmów i seriali. W 2022 r. pokazał prawie 20 nowych tytułów, z których połowę współprodukował.

Z kolei nominację do International Opera Awards otrzymał Krystian Lada za zrealizowany w Niemczech internetowy „album wizualny” „Il Trionfo. Her Temple”, inspirowany oratorium Haendla. Ten reżyser jest bardziej doceniany za granicą niż w Polsce, jego oryginalny performance polityczno-operowy „Aria di potenza” zrealizowany na placu Defilad z racji połączenia go z jubileuszem projektantki Gosi Baczyńskiej stał się bowiem wydarzeniem celebryckim, a nie artystycznym.

Świetnie rozwijają się kariery wielu śpiewaków. Palma pierwszeństwa należy się w tym roku bas-barytonowi Tomaszowi Koniecznemu za serię kreacji w dramatach Richarda Wagnera na czele z najważniejszą – Wotanem w „Pierścieniu Nibelunga”. Miał wreszcie okazję wystąpić w niej na festiwalu w Bayreuth (spektakle są dostępne w streamingu) i będzie tam gościł w latach następnych.

Niezmiennie mocna jest pozycja w świecie Piotra Beczały, który wzbogacił ją o debiut w kolejnej nowej, a prestiżowej dla tenora roli – Radamesa w „Aidzie” Verdiego. Zdaniem krytyków Polak zdominował spektakl na festiwalu w Salzburgu. A w sylwestra czeka go kolejny debiut – w „Fedorze” Giordano w Metropolitan w Nowym Jorku.

Jednym ze światowych wydarzeń fonograficznych była płyta Krystiana Zimermana, dla nas szczególnie ważna, bo z utworami fortepianowymi Karola Szymanowskiego. Mający gwiazdorski status kontratenor Jakub Józef Orliński też wydał nowy album „Farewell”. Sprzedaje się świetnie, co jest tym bardziej istotne, że znalazły się na nim mało znane w świecie pieśni kompozytorów polskich.

W kraju ładnie rozwija się młoda firma Anaklasis działająca pod egidą PWM. Wydała serię ciekawych albumów, m.in. z „Pokorą”, ostatnią częścią operowego tryptyku Aleksandra Nowaka i Szczepana Twardocha, z fascynującymi improwizacjami na tematy z muzyki Wojciecha Kilara do filmu „Dracula” czy z utworami Henryka Wieniawskiego w wersji klasyczno-jazzowej (skrzypaczka Agata Szymczewska i Adam Bałdych trio).

Życie poza stolicą

Płytowy remanent należy uzupełnić o fonograficzną karierę ostatniego zwycięzcy Konkursu Chopinowskiego, Bruce’a Liu. W Polsce zagrał on na marcowych urodzinach Chopina, a potem aż trzykrotnie na sierpniowym Festiwalu Chopin i jego Europa. Za każdy razem o jego bilety toczyły się zażarte boje.

Bruce Liu nie był jedyną gwiazdą Festiwalu Chopin i jego Europa, który osiągnął dojrzałość (odbył się po raz 18.) i stał się imprezą wręcz wzorcową. Każdy z ponad 30 tegorocznych koncertów został starannie zakomponowany, nie było ani artystów, ani utworów przypadkowych.

W życiu operowym ciekawe rzeczy działy się przede wszystkim poza Warszawą. Oryginalne spektakle przygotowywał głównie Teatr Wielki w Poznaniu – uwspółcześnioną „Jawnutę” Moniuszki w inscenizacji Włoszki Ilarii Lanzino, „Alberta Herringa” Brittena i „Rusałkę” Dvořáka w reżyserii Karoliny Sofulak. Na uwagę zasługują ponadto inscenizacje „Króla Rogera” (Opera na Zamku w Szczecinie i Opera Bałtycka w Gdańsku).

Organizowanie życie muzycznego w Polsce staje się jednak coraz trudniejsze. Urzędnicy samorządowi obcinają dotacje i coraz mocniej przeszkadzają lub wręcz szkodzą, czego przykładem pogłębiający się pat w Teatrze Wielkim w Łodzi w sprawie obsady stanowiska dyrektorskiego.