Testament outsidera

* * * * *

Jean Genet,
„Zakochany jeniec"

,

wyd. W.A.B.,

tłum. Jacek Giszczak,

480 s.

Tony Judt powiedział w jednym z wywiadów, że „za każdą krytyką, za każdym krytykiem stoi jakaś historia". Bardzo proszę! Pisarz, dramaturg, outsider, czasem żebrak, ikona kultury gejowskiej. Uderzał frontalnie w rasizm i zakłamanie burżuazji. Autor m.in. „Balkonu" i „Parawanów". Jean Genet, bo o nim tutaj mowa, niestety już nie żyje, ale właśnie teraz ukazuje się w Polsce jego ostatnia książka.

„Zakochany jeniec" jest momentami jak poetycka impresja, ale w gruncie rzeczy to rodzaj reportażu, relacja z działań, obserwacji. Genet opisał swoje kontakty z fedainami, bojownikami palestyńskiego ruchu oporu w latach 70. Obecne są tutaj również Czarne Pantery, organizacja walcząca o prawa czarnej mniejszości w USA w latach 60. i 70. XX w.

Co łączy Czarne Pantery z USA i los Palestyńczyków? Nie chodzi bowiem tylko o fakt wykluczenia, na które Genet był szczególnie wyczulony. Sprawa jest bowiem prosta w teorii, ale zdecydowanie bardziej skomplikowana w praktyce: „Czarnym brakuje ziemi, tak jak brakuje jej Palestyńczykom." Na tym jednak nie koniec. „Myśląc o Palestyńczykach, musimy pamiętać, że nie mają niczego: paszportów, narodowości, terytorium i jeśli wychwalają to wszystko, jeśli do tego dążą, to dlatego, że widzą tylko ich cienie" – pisze dalej Genet.

Nie brakuje również sporów religijnych i odważnych opinii na ten temat, jednak sam autor stwierdza w pewnym momencie, że w gruncie rzeczy jednym z celów, może bardziej „skrywanym" przez Pantery i Palestyńczyków, jest „powolnie zużyć Boga, sprawić, by stał się płaski, bezkrwisty, zapomniany, przezroczysty, by wreszcie całkiem zniknął". Książka ukazuje się w Polsce po raz pierwszy, więc skoro był Bóg, to musi pojawić się, a jakże by inaczej, patriotyzm – „na ogół przesadna afirmacja suwerenności i domniemanej wyższości".