Festiwal w Salzburgu. Muzyka niezarażona ideologią

Za swą działalność w Izraelu bywa często krytykowany, ale się tym nie przejmuje. Dba zaś o to, by West-Eastern Divan Orchestra, której młodzi członkowie dopiero przecież uczą się wspólnego muzykowania w zespole, osiągnęła najwyższy profesjonalny poziom. I to mu się od dawna udaje.

Z drugiej jednak strony, choć całą swą działalnością udowadnia, że muzyka to sztuka niezarażona żadną ideologią, to dla West-Eastern Divan Orchestra dobiera utwory w sposób szczególny. Kilka lat temu przyjechał do Salzburga z „Fideliem” Beethovena, operą o przemocy, o świecie oprawców i ofiar. W tym roku najważniejszą częścią festiwalowego występu poświęcił Richardowi Wagnerowi.

Orkiestrowe fragmenty jego dramatów przygotował z tym zespołem ta, by oczyścić je z jakichkolwiek ideologicznych skojarzeń. Śmierć Zygfryda ze „Zmierzchu bogów”, którą u schyłku II wojny światowej hitlerowskie radio nadawało zawsze po komunikatach z frontu, West-Eastern Divan Orchestra zagrała bez patosu, w sposób wyciszony. Smutek zastąpił heroizm.

Wyciszony był także wstęp „Tannhäusera” ze słynnym motywem marsz pielgrzymów, a eksplozji niemieckiej potęgi sztuki trudno się było dopatrzeć w sposób szczególny zinterpretowanej uwerturze do „Śpiewaków norymberskich”. Ten sposób odczytania dzieł Wagnera pozbawił jego muzykę drapieżności i dramatyzmu. Zamiast tego Daniel Barenboim postawił na dopieszczenie rozmaitych detali i zaprezentowanie wymagającej salzburskiej publiczności, że w West-Eastern Divan Orchestra grają świetni muzycy.  Potwierdził to również błyskotliwy bis – wstęp do III aktu „Lohengrina”

Dla widza z Polski ten koncert był ważny jeszcze z jednego powodu. Okazało się bowiem, że nie tylko u nas odwołuje występy kapryśna, ale przecież znakomita i od lat uwielbiana Martha Argerich. Z przyjazdu do Salzburga zrezygnowała dwa dni przed koncertem. W tej sytuacji  Daniel Barenboim postanowił być także solistą wieczoru i z dźwiękiem lekkim, momentami wręcz ulotnym,  zagrał ostatni skomponowany przez Mozarta Koncert fortepianowy KV 595.  Była to propozycja o tyle atrakcyjna, że orkiestrze Barenboima pozwoliła zaprezentować się w zupełnie innej stylistyce niż posępny Wagner.