Zmarł Zbigniew Zapasiewicz

To kolejna po odejściu Gustawa Holoubka niepowetowana śmierć wśród najważniejszych postaci polskiej sceny i kina.

Był wielkim perfekcjonistą. Zasłynął rolami w filmach Krzysztofa Zanussiego. Zagrał w „Za ścianą”, „Barwach ochronnych”, „Kontrakcie”, „Życiu jako śmiertelnej chorobie przenoszonej drogą płciową”, „Persona non grata”. Wystąpił też w „Bez znieczulenia” Andrzeja Wajdy, „Matce Królów” i „Barytonie”Janusza Zaorskiego.

Dwukrotnie otrzymał przyznawaną przez redakcję miesięcznika "Teatr" Nagrodę im. Aleksandra Zelwerowicza - za rolę tytułową w „Baalu” Bertolda Brechta w Teatrze Powszechnym w Warszawie w sezonie 85/86 oraz za kreację Stomila w "Tangu" Sławomira Mrożka w Teatrze Współczesnym w sezonie 96/97.

Przez całe życie związany był ze stolicą. Grał kolejno w teatrach: Młodej Warszawy i Klasycznym (1956-1959), Współczesnym (1959-1966 i obecnie), Dramatycznym (1966-1983). Powszechnym (1983-1987). W latach 1987-1990 pełnił funkcję dyrektora naczelnego i artystycznego Teatru Dramatycznego. Następnie dołączył do zespołu Teatru Polskiego. Przez wiele lat współpracował też z krakowskim Teatrem STU.

Warszawską Państwową Wyższą Szkołę Teatralną ukończył w 1956 roku. Przez wiele lat pracował na tej uczelni ze studentami. W latach 69-71 pełnił funkcję prodziekana Wydziału Aktorskiego, w latach 81-84 był dziekanem wydziału reżyserii, przez następne cztery lata pracował jako prodziekan tego wydziału. W 1987 roku otrzymał tytuł profesora.

[ramka][i]Zbigniew Zapasiewicz mówił w wywiadach dla „Rzeczpospolitej":[/i]

[b]O sobie[/b]

Generalnie interesuje mnie to, co dzieje się między ludźmi. Nie jestem zawodowym reżyserem. Czasem się w niego bawię.

Ciągle chcę się czegoś uczyć.

Z utęsknieniem czekam na role dające mi możliwość wejścia w charakter, który nie jest moim charakterem. Za każdym razem bawi mnie, że mogę zagrać kogoś, kto we mnie drzemie. Bo w każdym człowieku wszystko to jest, ale nie zawsze na wierzchu.

[b]O życiu[/b]

Już choćby z pobieżnych obserwacji wynika, że w tej chwili o naszym życiu, nie tylko o filmie, decyduje pieniądz. Trudno przebić się z propozycjami, które nie wróżą sukcesu kasowego. Telewizja woli pchać pieniądze w telenowele niż w tradycyjne fabuły.

[b]O aktorstwie [/b]

Aktor nie może czynić uników. Musi wykreować każdą rzeczywistość, która jest mu dana.

Aktorzy są spragnieni właśnie takich ról, które pozwolą im wykreować kogoś innego. Niestety przyzwyczailiśmy się już - przez seriale, że coraz bardziej w tym, co gramy, stajemy się prywatni. Nigdy tego nie lubiłem. Namawiałem moich kolegów, żeby z całą odwagą unikali tego typu aktorstwa.

[b]O reżyserach[/b]

Grałem w życiu wiele ról komediowych, aczkolwiek reżyserzy, skłonni obsadzać ludzi według ich zewnętrznego oglądu, zaklasyfikowali mnie jako aktora, który umie udawać, że jest intelektualistą

Im jestem starszy tym mniej reżyser jest mi potrzebny. Szanuję jego uwagi, ale rolę w zasadzie konstruuję sam

[b] O środowisku[/b]

Spór w teatrze to wspólne poszukiwanie rozwiązania. Jest zawsze, choć bardziej rozgrywa się na płaszczyźnie aktor – reżyser niż aktor – aktor. Jeżeli wykonawca całkowicie nie zgadza się z propozycjami reżysera, i na odwrót, to porozumienie znika. Tymczasem aktor z aktorem może się zetrzeć, w każdej pracy jest to normalne.

Sądząc po zawartości kolorowych magazynów, środowisko aktorskie jest wesołe, zamożne i spędza wakacje na Karaibach. Ale ta prawda dotyczy tylko kilkudziesięciu aktorów, tych, którzy wybrali pracę poza teatrem, często jest to droga do komercji.

[i]Wybrał: Tomasz Gromadka[/i][/ramka]

[ramka][b]Powiedzieli "Rz"[/b]

[i]Krzysztof Zanussi, reżyser[/i]

Zbigniew Zapasiewicz najpełniej uosabiał postać polskiego inteligenta, którego zawsze próbowałem opisać na ekranie.

Pierwszy raz spotkaliśmy się na planie przy filmie „Za ścianą”. Długo go namawiałem na tę rolę. Był wtedy kinu dość niechętny. Pociągnęła go dopiero perspektywa improwizowania na planie. Należał do tych natchnionych aktorów, którzy stale próbują robić coś, czego jeszcze nie robili. Przypominam sobie, jak w „Personie non gracie” ofiarnie grał po hiszpańsku, choć tego języka nie znał. Podejmował się zadań nieoczywistych, trudności go mobilizowały. Nie szukał naiwnego poklasku, przyjmował role osób antypatycznych, wręcz przerażających. Doszukiwał się w nich człowieczeństwa. Kiedy w stanie wojennym kręciłem „Rok spokojnego słońca” żaden aktor nie chciał zagrać ubeka. Zbyszek zgodził się natychmiast.

Był aktorem doskonałym. Ogromnie świadomym. Wszechstronnie osadzonym w kulturze. Interesowało go słowo, świetnie je rozumiał. Dlatego doskonale czytał wiersze Herberta. Dużo na planie rozmawialiśmy, czasem, gdy zaczynało się ujęcie, przerywałem naszą rozmowę z wielkim żalem, bo tak była pasjonująca. A jednocześnie miał genialny warsztat. Zawsze świetnie przygotowany, skupiony, mówił z pamięci kilometry tekstu.

Dwa tygodnie temu skończyliśmy nasz ostatni wspólny film „Rewizytę”, w którym zagrał docenta z „Barw ochronnych”. Był w znakomitej formie. Na nic się nie skarżył. Śmialiśmy się, że jest jak maszyna do grania. Pomagał młodemu koledze, swojemu studentowi, który mu partnerował. Umówiliśmy się na kilka spektakli teatralnych.

Zbyszek był człowiekiem bardzo wiele wymagającym od świata i od siebie. Miał niezłomne zasady. W „Personie...” musiał zagrać człowieka, który sięgnął do cudzej kieszeni. „W życiu nigdy bym tego nie zrobił” — powtarzał. Miał bardzo głęboko zakorzeniony etos inteligencki. Strasznie mi go będzie brak. Nie będę już mógł w kinie przekazać wielu rzeczy, które z ekranu mógł za mnie wypowiedzieć tylko on.

[i] Andrzej Łapicki, reżyser, aktor[/i]

Był najlepszym polskim aktorem ostatnich 25 lat. Samym wejściem na scenę tworzył teatr. A jednym gestem potrafił zdobyć sympatię widza. Nie znam innego artysty, który wykonywałby swój zawód tak profesjonalnie.

[i] Jan Englert, reżyser, aktor, dyrektor Teatru Narodowego[/i]