Ulrich Seidl nakręcił Raj:Miłość,Raj: Wiara,Raj

Lubi pan prowokować?

Ulrich Seidl

: Sztuka powinna prowokować. Nie warto poświęcać życia na kręcenie filmów, na których widzowie wiercą się w fotelach. Ale też nigdy nie myślę w kategoriach: „Co tu zrealizować, żeby publiczność zaskoczyć albo wybić z dobrego samopoczucia?". Po prostu robię to, co mnie samego interesuje.

Zobacz fotosy z filmów Seidla

Wiara, nadzieja, miłość. Trzy wielkie wartości chrześcijaństwa. Taki tryptyk chciał napisać Krzysztof Piesiewicz, scenarzysta Krzysztofa Kieślowskiego. Co te hasła znaczą dla pana?

Mnie nie kojarzą się z nauką religii. To są wartości stale obecne w naszym życiu, niezależnie od tego, czy jesteśmy ludźmi wierzącymi czy nie. Wszyscy marzą o miłości. Wszyscy chcą mieć nadzieję. I wszyscy pragną w coś wierzyć, nawet jeśli nie są osobami religijnymi.

Skąd wziął się pomysł na taki filmowy tryptyk?

Robiłem „Raj" jako jeden film z trzema bohaterkami: dwiema siostrami i córką jednej z nich. Ale w czasie zdjęć ich historie się rozrosły. Nakręciłem około dziewięciu godzin materiału. Potem w czasie montażu zorientowałem się, że to są właściwie trzy różne opowieści. Pomyślałem, że każda z tych kobiet inaczej szuka szczęścia i spełnienia, każda przeżywa swoje rozczarowania. I każda zasługuje na osobny film.

„Raj: Miłość" to historia starzejącej się kobiety, która wybiera się do Kenii w poszukiwaniu erotycznych przeżyć. Bardzo drażliwy temat. Wszyscy wiedzą, że taka seksturystyka istnieje, ale głośno się o tym nie mówi.

Ależ mówi się. Kobiety między sobą wręcz chwalą się takimi wyprawami. Nie przyznają się tylko do psychicznych kosztów, jakie często przychodzi im płacić. I dlatego chciałem nakręcić  „Raj: Miłość".

Czy seksturystyka rzeczywiście jest tak bardzo powszechna?

Uprawia ją sporo Europejek. Na ogół są to krótkie, dwutygodniowe relacje. Ale zdarza się, że białe kobiety próbują sprowadzać czarnoskórych kochanków do Europy. To się oczywiście nigdy nie udaje. Młodzi Kenijczycy, którzy wychodzą na plaże w poszukiwaniu „sugar mommies", mają zupełnie inną od naszej mentalność i nie potrafią odnaleźć się w zachodniej cywilizacji. Są i takie przypadki, gdy Europejki w Kenii budują dla swoich chłopaków domy, żeby do nich wracać. I nierzadko utrzymują całe ich rodziny. Jednak i te związki zawsze się sypią. Dla Kenijczyków są tylko biznesem.

Raj zamienia się w piekło?

W każdym razie kończy się upokorzeniem.

Na festiwalu w Wenecji pokazał pan drugą część?trylogii „Raj: Wiara". W tej opowieści ukojenia nie niesie religia. A podobno pana ojciec, szanowany lekarz, marzył, by jego syn został księdzem. Chodził pan nawet do katolickich szkół.

Tak, jednak buntowałem się przeciwko Kościołowi, który wydawał mi się strukturą totalitarną. Niósł zakazy, ograniczenia i pruderię. A dzisiaj jest jeszcze gorzej, bo przecież doszły do tego afery seksualne.

Swoją bohaterkę – dewotkę chodzącą od domu do domu z figurką Matki Boskiej – pokazuje pan bez znieczulenia. Podobnie jak kiedyś podpatrywał pan w dokumencie „Jezu, Ty wiesz" modlących się ludzi.

Ma pani prawo tak myśleć, choć ja to widzę inaczej. Portretuję ludzi zdesperowanych. W „Jezu, Ty wiesz" w kierowanych do Boga modlitwach jest pełno cierpienia. A co do braku znieczulenia... Tylko poznając własne błędy i słabości, możemy myśleć o tym, jak je przezwyciężyć.

Na początku kariery był pan dokumentalistą. Ten sposób obserwacji świata zachował pan w filmach fabularnych, które mają konwencję paradokumentalną.

One rzeczywiście są kombinacją fikcji i quasi- -dokumentu. Te dokumentalne elementy pozwalają mi zbliżać się do rzeczywistości, a ja cenię w kinie prawdę i autentyczność. Chcę, żeby widzowie mogli odnajdywać na ekranie siebie.

Jak zatem powstają scenariusze pana obrazów?

Przygotowuję je bardzo precyzyjnie. Ostatnie pisałem razem z Veroniką Franz. Ale potem kręcę filmy w chronologicznej kolejności i zdarza się, że nagle postacie zaczynają żyć własnym życiem. Uciekają mi z kartek scenariusza, robią coś zaskakującego. Pozwalam im na to. Czasem sam zastanawiam się, co mój bohater może robić dalej.