Reklama

Artyści w misji kosmicznej śladem Sławosza Uznańskiego-Wiśniewskiego

W Wenecji, podczas Biennale Architektury, zaprezentowany zostanie 26 lipca artystyczno-kosmiczny projekt Jana Świerkowskiego. Performans powstał w warunkach zbliżonych do kosmicznej izolacji, a patronowała mu Europejska Agencja Kosmiczna.

Publikacja: 25.07.2025 08:59

Nepalscy artyści Amazumi i Amrit Karki oraz autor projektu Jan Świerkowski

Nepalscy artyści Amazumi i Amrit Karki oraz autor projektu Jan Świerkowski

Foto: Mat. prasowe

W Pawilonie Kosmosu w weneckiej galerii w Cannaregio dwójka artystów z Nepalu, zaproszona przez polskiego kuratora, przedstawi performatywne widowisko „A Study in Isolation”. Jest ono efektem studyjnego pobytu Amrit Karki i Amazumi w naukowym ośrodku badawczym LunAres pod Piłą, gdzie artyści uczestniczyli w symulowanej misji kosmicznej, opartej m.in. na scenariuszu udziału polskiego astronauty, Sławosza Uznańskiego-Wiśniewskiego, w misji Axiom 4 na Międzynarodową Stację Kosmiczną.

Jan Świerkowski ukończył astrofizykę na Uniwersytecie Mikołaja Kopernika w Toruniu, a następnie uzyskał tytuł doktora kulturoznawstwa. Jest twórcą spektakli i wystaw art & science, prezentowanych w różnych krajach świata. Był m.in. kuratorem wystawy „Zrozumieć Wszechświat” w Polskim Pawilonie podczas EXPO 2020 w Dubaju oraz immersyjnego widowiska „Eksperymenty z wyobraźnią” podczas Biennale w Kochi w Indiach w 2023 roku.

Astronomia i kosmologia jako punkt wyjścia do rozważań filozoficznych 

– Od zawsze interesuję się tematyką związaną z kosmosem a jednocześnie astronomia i kosmologia są dla mnie punktem wyjścia do rozważań filozoficznych i humanistycznych. W moich działaniach jest silna inspiracja nauką, ale także książkami Stanisława Lema i futurologią. Astronauci pojawiali się w moich projektach już na przykład w spektaklu „Powrót” z udziałem Stanisława Tyma. Dziś znów ożywają takie tematy, jak wyścig różnych krajów, by znów stanąć na Księżycu, a za chwilę na Marsie, więc pytania Lema nie tracą na aktualności. Czy chcemy rzeczywiście o kosmosie dowiedzieć się czegoś więcej, czy rozciągnąć Ziemię do granic kosmosu?  A wtedy ruszając na podbój kosmosu powielamy tylko wzorce i schematy władzy, więc interesuje nas wyłącznie, kto pierwszy zatknie flagę na Księżycu i powie: to moje – mówi  „Rzeczpospolitej” Jan Świerkowski.

Czytaj więcej

Trzeci raj ludzi, natury i robotów

Inspiracje obecnego projektu „A Study in Isolation” – powstałego we współpracy z artystami z Nepalu, kuratorami z Azji i Europy oraz polskimi instytucjami nauki i kultury – były jeszcze inne. Po pierwsze, pomysł ten zrodził się w trakcie ubiegłorocznej studyjnej podróży Jana Świerkowskiego do Nepalu, gdzie wbrew stereotypom spotkał ludzi nie tylko skupionych na jodze i buddyzmie, ale także bardzo ciekawych współczesnych artystów otwartych na świat. I pomyślał, że byłoby wspaniale włączyć ich do międzynarodowego projektu, w którym byliby pełnoprawnymi współtwórcami narracji o kosmosie, bo różnorodność kulturowa ma w niej moc i znaczenie. Stąd wzięło się zaproszenie zaprzyjaźnionej pary Nepalczyków do polskiego badawczego ośrodka LunAres pod Piłą, mieszczącego się w dawnej bazie wojskowej.

Reklama
Reklama

Artyści uczestniczyli w symulowanej misji kosmicznej, opartej m.in. na scenariuszu udziału polskiego astronauty Sławosza Uznańskiego-Wiśniewskiego w misji Axiom 4. 

W Wenecji będzie można zobaczyć, jak zmienić szkolenie dla astronautów w dzieło sztuki

Pomysł udało się zrealizować. Amrit Karki i Amazumi wzięli udział w trwających trzy tygodnie tzw. analogowych misjach kosmicznych, które zainspirowały ich twórczo. W warunkach „kosmicznej” izolacji przechodzili szkolenie dla potencjalnych astronautów, badając swoją odporność na stres, odosobnienie, ograniczone możliwości komunikacji. A potem te przeżycia i doświadczenia „przełożyli” na artystyczne performanse, które teraz pokażą w Wenecji. Drugim więc głównym wątkiem projektu „A Study in Isolation” jest nauka i psychologia; różnica między sztuką przetrwania i kreatywnymi umiejętnościami radzenia sobie z długotrwałą izolacją.

Twórcy projektu „A Study in Isolation”, prezentowanego w Wenecji podczas Biennale Architektury

Twórcy projektu „A Study in Isolation”, prezentowanego w Wenecji podczas Biennale Architektury

Foto: Adrian Chmielewski

Nepalscy artyści to zupełnie różne osobowości, więc stosowali odmienne strategie. Amrit Karki, performer i autor instalacji, jako introwertyk działał w wyciszonym skupieniu i podobnie zbudował długi, a zarazem minimalistyczny spektakl, oparty na wytrwałości, oszczędnym geście, pracy z ciałem. Natomiast Amazumi, jako ekstrawertyczna raperka, wykreowała bardzo dynamiczny, pełen energii i emocji, zupełnie inny własny performans.

– Lot Sławosza Uznańskiego-Wiśniewskiego i jego eksperymenty są więc tylko jednym z elementów, do którego się odnosimy w naszym projekcie. Wejście świata w drugą erę kosmiczną interesuje nas w znacznie szerszym kontekście. Przede wszystkim szukamy rzeczy wspólnych, których mogą doświadczyć wszyscy astronauci w stanie kosmicznej izolacji – podsumowuje Świerkowski. 

Czytaj więcej

Lech Majewski: Mamy fantastyczny czas dla plakatu. Nie boimy się AI

W Pawilonie Kosmosu w weneckiej galerii w Cannaregio dwójka artystów z Nepalu, zaproszona przez polskiego kuratora, przedstawi performatywne widowisko „A Study in Isolation”. Jest ono efektem studyjnego pobytu Amrit Karki i Amazumi w naukowym ośrodku badawczym LunAres pod Piłą, gdzie artyści uczestniczyli w symulowanej misji kosmicznej, opartej m.in. na scenariuszu udziału polskiego astronauty, Sławosza Uznańskiego-Wiśniewskiego, w misji Axiom 4 na Międzynarodową Stację Kosmiczną.

Jan Świerkowski ukończył astrofizykę na Uniwersytecie Mikołaja Kopernika w Toruniu, a następnie uzyskał tytuł doktora kulturoznawstwa. Jest twórcą spektakli i wystaw art & science, prezentowanych w różnych krajach świata. Był m.in. kuratorem wystawy „Zrozumieć Wszechświat” w Polskim Pawilonie podczas EXPO 2020 w Dubaju oraz immersyjnego widowiska „Eksperymenty z wyobraźnią” podczas Biennale w Kochi w Indiach w 2023 roku.

Pozostało jeszcze 83% artykułu
2 / 3
artykułów
Czytaj dalej. Subskrybuj
Reklama
Kultura
Jan Ołdakowski: Polacy byli w powstaniu razem
Kultura
Jesienne Targi Książki w Warszawie odwołane. Organizator podał powód
Kultura
Bill Viola w Toruniu: wystawa, która porusza duszę
Kultura
Lech Majewski: Mamy fantastyczny czas dla plakatu. Nie boimy się AI
Kultura
Hockney, Cézanne, Niki de Saint Phalle i Cartier. Wakacyjne wystawy w Europie
Reklama
Reklama