Biografie rzeczy

Muzeum rozpoczęło akcję zbierania pamiątek w 2006 roku. I zgromadziło już 3 tysiące obiektów, podarowanych lub przekazanych w depozyt przez 350 osób. Ponad 400 darów można zobaczyć na niezwykle emocjonalnej wystawie.

Zobacz galerię zdjęć

- Każdy z tych przedmiotów ma własną „biografię" i będzie nam służył do opowiadania żywej historii. Najważniejsze jest dla nas to, że z każdym z nich wiążą się losy konkretnych ludzi i są to historie niezwykle poruszające – mówi kuratorka Judyta Pawlak.

Muzeum nie tylko gromadzi dary, ale także prowadzi filmową dokumentację rozmów z ofiarodawcami. W tle wystawy można wysłuchać części z nich.

O drewnianych szachach opowiada syn Poli i Marcelego Najderów. Figury szachowe z drewna kasztanowego wyrzeźbiła jego matka w 1943 roku, gdy ukrywała się w bunkrze razem z mężem i kilkoma innymi osobami po likwidacji kołomyjskiego getta. Gra w szachy pomogła im przetrwać.

Przedwojenne drewniane kufry podróżne z metalowymi okuciami podarował wnuk Marii Kosiaty (Lei Sittin). Babcia nigdy nie przyznała się przed wnukiem do żydowskiego pochodzenia. Tę rodzinną tajemnicę wyjawił mu dopiero ojciec na łożu śmierci.

Prezentowane przedmioty pochodzą nie tylko z okresu przedwojennego i wojennego ( jak pergamin z mezuzy pieczołowicie przechowany przez lata przez polską rodzinę), ale również z czasów emigracji po Marcu '68. Anna Trachtenherc, która na skutek kampanii antysemickiej została wówczas zmuszona do opuszczenia Polski, zabrała do Szwecji szkolne pamiątki, choć była już studentką, m.in. podręczniki i zeszyty do historii Polski i języka polskiego.  Teraz ofiarowała je muzeum.

Wystawa dzieli się na siedem części, które wywoławczo nazwano: księga (bo w tradycji żydowskiej księga jest źródłem praw i norm moralnych, fundamentem, na którym opiera się porządek świata), książka - emigracja, podróż, wędrówka - ślady nieobecnej obecności – pamiątki rodzinne, pamiątki osobiste, „przedmioty opowiedziane" - Ojczyzna - sztuka - ukrywanie.

W aranżacji wystawy Wojciech Leder połączył  przedmioty o historycznych biografiach z  prezentacją dzieł sztuki współczesnej. - Pozostają one w relacji z eksponowanymi przedmiotami, w szczególny sposób komentują je i uruchamiają emocje – tłumaczy kurator.

W centrum wystawy znalazła się wideoprojekcja Dominika Lejmana. Artysta zamienił białe spiralne schody na wielki ekran, po którym krążą samotne świetliste postacie. Jest to uniwersalna metafora ludzkiego losu i poszukiwania kontaktu z drugim człowiekiem.

Ale  nie brakuje też dzieł ściśle związanych z tematyką prezentacji, jak np. cykl „Zagłada" Ewy Kuryluk, który artystka stworzyła pod wpływem pisarza austriackiego Roberta Schindela.