Literatura badawcza związana z „Lalką" Bolesława Prusa jest tak obszerna, że da się z niej stworzyć niemałą bibliotekę. W większości prac powracają jednak podobne obszary tematyczne. Kategorie opowieści o ludziach czasu wielkiej zmiany, zapisu rozpadu świata czy rozpadu wspólnoty, „gry iluzji i deziluzji, zachwytów i rozczarowań", „entuzjazmu i zblazowania", wyrywania się z bezsilności związanej z rolami społecznymi, maskami, konwenansami.
„Lalka" to świat rozpadających się kategorii i budowania iluzji, które przesłaniają rzeczywistość. Można powiedzieć, że wszystkich bohaterów powieści łączy tak naprawdę jedna cecha – poczucie bycia nie na swoim miejscu, co skutkuje budowaniem utopijnych światów i wyidealizowanych wersji samych siebie. Wszyscy mają problem z zakorzenieniem się w otaczającym świecie, ale też przeczuwają nadejście jakiegoś nowego, nieznanego porządku. Czują, że zastany przez nich porządek świata wymaga zmiany, ale sami nie posiadają w sobie silnego imperatywu, który by tę zmianę umożliwiał.
Niespełnienie, poczucie porażki, rozczarowanie – okazuje się, że nie rezygnując z XIX-wiecznych realiów, ale uważnie wczytując się w tekst „Lalki", znajdziemy się bardzo blisko naszych współczesnych rozterek i pytań. „Co to za dziwna plątanina – życie ludzkie" – mówi pod koniec powieści Wokulski. Twórcom spektaklu zależy na tym, by owej plątaniny nie stracić z oczu i nie sprowadzać złożoności powieści i zapisanych w niej bohaterów do założonych z góry tez, a co za tym idzie – uproszczeń.
"Lalka" w Teatrze Powszechnym:
reżyseria: Wojciech Faruga
scenariusz sceniczny: Wojciech Faruga / Paweł Sztarbowski
scenografia, kostiumy, reżyseria światła: Agata Skwarczyńska
dramaturgia: Paweł Sztarbowski
muzyka: Joanna Halszka Sokołowska / z zespołu Der Father
Występują:
Julia Ochocka / Profesor Geist - Karolina Adamczyk
Marianna - Aleksandra Bożek
Prezesowa Zasławska - Maria Robaszkiewicz
Izabela Łęcka - Anita Sokołowska
Kazimiera Wąsowska - Julia Wyszyńska
Michał Szuman - Jacek Beler
Stanisław Wokulski - Marcin Czarnik
Ignacy Rzecki - Michał Jarmicki
Kazimierz Starski - Piotr Ligienza
Węgiełek - Michał Tokaj
David Bowie - Joanna Halszka Sokołowska
Helusia – Zuzanna Węgrzyn
