Banki przeciw frankowiczom. RPO proponuje SN, jak to rozstrzygnąć

Rzecznik Praw Obywatelskich przedstawił składowi 7 sędziów Izby Cywilnej SN propozycję rozstrzygnięcia w sprawie dotyczącej skutków nieważności umów kredytowych frankowych oraz sposobu wyliczania zwrotów należnych kredytobiorcom.

Publikacja: 20.02.2024 14:33

Banki przeciw frankowiczom. RPO proponuje SN, jak to rozstrzygnąć

Foto: Adobe Stock

dgk

„W przypadku uznania za nieważną umowy kredytu udzielonego w walucie polskiej, indeksowanego do waluty obcej, spłaconego przez kredytobiorców, kwotę ewentualnego wzbogacenia kredytodawcy należy wyliczyć, uwzględniając wyłącznie nominalną wysokość rat kredytu” - o podjęcie uchwały tej treści wnosi do SN RPO Marcin Wiącek. 

W jego ocenie, dopuszczenie dalej idących roszczeń przedsiębiorcy, który stosował niedozwolone klauzule umowne, np. żądania zwaloryzowanej kwoty wypłaconego kredytu czy wynagrodzenia za okres korzystania z kapitału na mocy umowy uznanej ostatecznie za nieważną z powodu klauzul abuzywnych, godziłoby w istotę ochrony konsumenta wynikającej z unijnej dyrektywy 93/13. Jej celem jest to, by konsument znalazł się w takiej sytuacji faktycznej i prawnej, w jakiej by był, gdyby nieuczciwy warunek umowy nie istniał, a eliminacja klauzuli musi mieć skutek zniechęcający dla przedsiębiorcy. Innymi słowy, poziom ochrony osiągnięty po stwierdzeniu abuzywności postanowienia umownego i wyciągnięciu z tego skutków w postaci unieważnienia umowy nie może zostać zaprzepaszczony na etapie rozliczania świadczeń stron.

- Prawo krajowe nie może dowolnie kształtować sytuacji konsumenta, a sądy krajowe zobowiązane są do jego prounijnej wykładni — wskazuje RPO.

Czytaj więcej

Banki szykują kontrpozwy dla frankowiczów

O co frankowicze toczą spór z bankiem

RPO jest uczestnikiem postępowania zainicjowanego skargą kasacyjną od wyroku Sądu Apelacyjnego z 2018 r. Frankowicze pozwali w 2014 r. Bank o zwrot ok. 100 tys. zł –  kwoty, którą jak twierdzą, nadpłacili przy spłacie dwóch kredytów hipotecznych indeksowanych kursem franka szwajcarskiego. Nadpłata wynika z faktu, że bank zastosował w umowie zapisy niedozwolone. Wskazali, że postanowienia w ich umowach, są takie same, jak te, które znajdują się w rejestrze klauzul niedozwolonych Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumenta (nr wpisu: 3178 i 3179).

Sąd Okręgowy w 2015 r. oddalił powództwo. Wskazał, że choć jedna z klauzul dotycząca mechanizmu indeksacji jest tożsama z postanowieniami uznanymi za niedozwolone (nr 3178), to stwierdzenie to nie przesądza o bezskuteczności tychże postanowień”. Inne postanowienie umowy sąd uznał za uzgodnione z powodami.

Wyrok został zaskarżony, ale Sąd Apelacyjny w 2018 r. zmienił go tylko częściowo. Zasądził od banku dla powodów ponad 11 tys. zł z odsetkami — w pozostałej części apelację oddalił.

Wyrok SN musi uwzględniać prawo i orzecznictwo unijne

W skardze kasacyjnej do SN powodowie wnieśli o uwzględnienie powództwa w całości. Także RPO wniósł o jej uwzględnienie. Zwrócił uwagę, że w prawie polskim brak jest przepisów, z których jednoznacznie wynikałoby, że w razie spełnienia świadczenia pieniężnego na podstawie nieważnej umowy można domagać się zapłaty z tytułu bezumownego korzystania z tego świadczenia pieniężnego.

Jest jednak orzecznictwo unijnego Trybunału Sprawiedliwości, które wiąże nie tylko sąd zadający pytanie prejudycjalne. Chodzi przede wszystkim o wyrok z 15 czerwca 2023 r. w sprawie C-520/21, w którym TSUE po raz pierwszy wypowiedział się wprost w kwestii rozliczeń między stronami po unieważnieniu umowy kredytu.

Zdaniem TSUE nie ma przeszkód, by kredytobiorca miał prawo domagać się od banku wynagrodzenia za bezprawne korzystanie z kapitału, a jednocześnie niedopuszczalne jest analogiczne żądanie ze strony banku wobec konsumenta. Stanowisko to zostało potwierdzone przez TSUE w wyroku z 7 grudnia 2023 r. w sprawie C-140/22.

Czytaj więcej

Pozytywny wyrok TSUE w sprawie kredytów frankowych

Czytaj więcej

Namawiają frankowiczów do sprzedaży kredytu. Czy to się opłaca?

Czytaj więcej

Izba Cywilna SN zajmie się uchwałą frankową
W sądzie i w urzędzie
Czterolatek miał zapłacić zaległy czynsz. Sąd nie doczytał, w jakim jest wieku
https://track.adform.net/adfserve/?bn=77855207;1x1inv=1;srctype=3;gdpr=${gdpr};gdpr_consent=${gdpr_consent_50};ord=[timestamp]
Spadki i darowizny
Podział spadku po rodzicach. Kto ma prawo do majątku po zmarłych?
W sądzie i w urzędzie
Już za trzy tygodnie list polecony z urzędu przyjdzie on-line
Zdrowie
Ważne zmiany w zasadach wystawiania recept. Pacjenci mają powody do radości
Materiał Promocyjny
Do 300 zł na święta dla rodziców i dzieci od Banku Pekao
Sądy i trybunały
Bogdan Święczkowski nowym prezesem TK. "Ewidentna wada formalna"