Czy Europa może pokonać Rosję? Jest nowy raport

Kompleksowy raport Francuskiego Instytutu Spraw Międzynarodowych (IFRI) poświęcony zdolności wolnej Europy do stawienia czoła imperialnym planom Kremla podkreśla, że celem Władimira Putina jest nie tylko przejęcie kontroli nad Europą Środkową, jak to było za czasów tak sowieckich i carskich, ale także zyskanie decydującego wpływu na położone bardziej na zachód kraje europejskie. W jego wizji świat zostanie podzielony na strefy podporządkowane Rosji, Ameryce i Chinom. Na samodzielną rolę Europejczyków miejsca tu nie ma. W takiej wizji o kompromisie między planami Rosjan i Europejczyków mowy być nie może. 

Czytaj więcej

Plus Minus

Michał Szułdrzyński: Czy USA pomogą, gdy Rosja znów zaatakuje?

Czy przywódcy Zachodu wytrzymają ciśnienie, gdy przyjdzie im podejmować kluczowe decyzje we mgle...

Cel Europy jest skrajnie odmienny. To zachowanie jedności NATO i utrzymanie zaangażowania Amerykanów w europejskie bezpieczeństwo. A także obrona niezależnej Ukrainy, najlepszego buforu przed rosyjskim zagrożeniem. Wszystko po to, aby zachować wartości wolnej Europy: demokrację, prawa człowieka, rządy prawa.

Jest to więc starcie egzystencjalne. Ale zdaniem autorów raportu, nawet bez pomocy Amerykanów, Europa posiada potencjał przemysłowy i gospodarczy, zdolności wojskowe i możliwości technologiczne, aby do 2030 r. przygotować się na skuteczną obronę przed rosyjskim atakiem. Warunkiem jest pełna mobilizacja. 

Zachodnie służby wywiadowcze spierają się, kiedy dokładnie Rosja będzie gotowa na wprowadzenie w życie imperialnego planu Putina. Wszystkie zgadzają się jednak, że centralnym jego elementem jest starcie z Europą. Chodzi mu w szczególności o wykazanie, że artykuł 5. Traktatu Północnoatlantyckiego jest bezwartościowy – np. poprzez brak reakcji aliantów na punktowy atak na któreś z państw bałtyckich. A więc rozbicie jedności świata zachodniego.

Czytaj więcej

Gospodarka

Kryzys ogarnia całą Rosję. Zwolnienia, bankructwa, krótki tydzień pracy

Wojna już nie napędza gospodarki Rosji. Sześć kluczowych koncernów rozpoczęło zwolnienia i cięcia...

Skąd się bierze ostrożny optymizm ekspertów IFRI w sprawie szans Europy w konfrontacji z Rosją? 

Punktem wyjścia jest potencjał gospodarczy Rosji. Wbrew prognozom w latach 2022-2024 kraj nie tylko się nie załamał, ale wręcz rósł w zaskakującym tempie ponad 4 proc. Ale ten dobry okres Moskwa ma już za sobą. Wpadła w stagflację: balansuje na skraju recesji przy jednoczesnym szybkim (oficjalnie 8 proc., faktycznie dużo większym) wzroście cen. Autorzy raportu uważają wręcz, że do 2030 r. ten układ stopniowo będzie się przekształcał w coraz ostrzejszy kryzys. Narasta deficyt budżetowy, a Fundusz Bogactwa Narodowego jest bliski wyczerpania. 

Po rosyjskiej inwazji na Ukrainę, Moskwa przejęła majątek zachodnich firm wart 167 mld dol. Tym samym spowodowała jednak, że koncerny europejskie czy amerykańskie wycofały się ze wszelkich inwestycji w Rosji. Zamknęła się jedyna droga do modernizacji kraju: Chiny nie są zainteresowane przejęciem tej roli, tym bardziej, że nic z rosyjskiej oferty (poza nawozami sztucznymi) nie ma dla Pekinu strategicznego znaczenia.

W ten sposób rosyjska gospodarka zaczyna coraz mocniej przypominać irańską. 80 proc. jej oferty eksportowej pochodzi ze sprzedaży surowców energetycznych. Poza tym może jeszcze zaoferować surowce rolne oraz kontrakty na budowę siłowni jądrowych (Rosatom). Jak wielokrotnie w swojej historii, Rosja znów wpada w dramatyczne opóźnienie rozwojowe w stosunku do świata zachodniego. Spójrzmy na motoryzację: w minionych trzech latach ich import z Chin skoczył sześciokrotnie (do 25 mld dol.), a i tak mizerna rosyjska produkcja spadła o połowę. Innym jest niezdolność zastąpienia coraz bardziej sparaliżowanej przez zachodnie sankcje floty boeingów i airbusów krajową produkcją. 

Czytaj więcej

Dyplomacja

Traktat z Nancy. Francja obiecuje nas obronić

Traktat, jaki podpiszą w piątek w Nancy Donald Tusk i Emmanuel Macron, to odpowiedź na zagrożenie...

Rosja podniosła do 6,5 proc. PKB wydatki na obronę. To wciąż jeszcze daleko do 12 proc. PKB pod koniec ZSRR. Ale los Związku Radzieckiego zaczyna prześladować rządzących dziś krajem. A to dlatego, że klasa średnia coraz bardziej się kurczy, co w końcu może okazać się zagrożeniem dla reżimu.

Z powodu odcięcia europejskiego rynku Gazprom straci w latach 2025-2030 160 mld dol., czego nie zdoła w żaden sposób zrekompensować eksportem do Chin czy Indii. Także z powodu niskich cen ropy dochody Rosji ze sprzedaży nośników energii spadły do 600 mln dol. dziennie. To połowa tego, co w 2022 r. 

Rosja zachowuje dużą przewagę nad Europą, gdy idzie o wojska lądowe

Rosyjska inwazja oznaczała dla Europy energetyczny szok. Jednak dziś zdołała ona ograniczyć aż o połowę import ropy i gazu. Stała się potęgą w odnawialnych źródłach energii. Putin nie zdołał jej podzielić, rzucić na kolana. No i Europa ma niepomiernie większy potencjał technologiczny od Moskwy.

Mimo to Rosja zachowuje dużą przewagę nad Europą, gdy idzie o niektóre aspekty potencjału wojskowego. Odnosi się to przede wszystkim do sił lądowych i artylerii. Moskwa może zmobilizować 550 tys. żołnierzy piechoty i 400 tys. Gwardii Narodowej. To dużo więcej niż kraje europejskie. Dania, Niemcy czy Szwecja mogłyby po części zaradzić temu problemowi, gdyby zdecydowały się na przywrócenie poboru. Ale na efekty przyjdzie poczekać. 

Atutem Europy jest przewaga w powietrzu, ale także w przestrzeni kosmicznej. Autorzy raportu nie mają jednak wątpliwości, że zwiększenie do 5 proc. PKB wydatków na obronę, co postuluje Donald Trump, jest konieczne. Dla najbardziej zadłużonych i położonych z dala od rosyjskich granic państw to wyzwanie. 

Rosja dysponuje też potencjałem jądrowym, któremu Francja i Wielka Brytania nie byłyby w stanie dorównać na wypadek, gdyby Ameryka zdecydowała się zwinąć parasol atomowy rozłożony nad europejskimi aliantami. Z Trumpem nigdy nic nie wiadomo, na razie jednak na coś podobnego się nie zanosi.