Zaporoska elektrownia atomowa może stać się nowym Czarnobylem

Eksperci od energetyki są zgodni co do tego, że brak zasilania jest dla elektrowni jądrowej większym zagrożeniem niż bezpośrednie uderzenie rakietowe. A Rosja, jak wynika z ukraińskich doniesień, właśnie wysadza jedną po drugiej linie energetyczne łączące zaporoską elektrownię atomową z ukraińskim systemem energetycznym.

– Czynna pozostaje już tylko jedna linia – zdradza „Rzeczpospolitej” dobrze poinformowane źródło w Kijowie. Gdyby została zniszczona, okupujący teren elektrowni Rosjanie musieliby zasilić ochładzające paliwo jądrowe pompy z innego źródła, dostarczając tam prąd z okupowanego Krymu. W przeciwnym razie pojawi się ryzyko katastrofy na znacznie większą skalę, niż miało to miejsce w 1986 roku w Czarnobylu. Tamtejsza elektrownia mogła wyprodukować 3000 MW energii, zaporoska – 6000 MW. Ma sześć reaktorów i jest największą elektrownią jądrową w Europie.

Czytaj więcej

Konflikty zbrojne

Rosjanie: Ukraińcy strzelają do elektrowni atomowej z amerykańskich haubic

Władimir Rogow, przedstawiciel kolaboracyjnych władz okupowanego przez Rosjan Enerhodaru, poinformował w poniedziałek, że 25 pocisków wystrzelonych z amerykańskich haubic M777 przez ukraińską armię, spadło w rejonie Zaporoskiej Elektrowni Jądrowej i zabudowań mieszkalnych w czasie dwugodzinnego ostrzału.

Gdzie powieje wiatr

– Każdy incydent związany z promieniowaniem w zaporoskiej elektrowni jądrowej może uderzyć również w kraje UE, ale też Turcję czy Gruzję, a nawet bardziej oddalone regiony. Wszystko zależy tylko od kierunku i prędkości wiatru – ostrzega prezydent Ukrainy Wołodymyr Zełenski i wzywa Rosjan do natychmiastowego i bezwarunkowego opuszczenia terenu elektrowni. Na nic się zdały apele sekretarza generalnego ONZ António Guterresa, który wzywał do zaprzestania działań wojskowych i utworzenia strefy zdemilitaryzowanej w okolicy elektrowni. Moskwa odmówiła wycofania się z tego terytorium, mimo że w tej sprawie zwróciły się do niej rządy już ponad 40 krajów świata.

Ukraińska strona przekonuje, że na terenie elektrowni rosyjska armia rozmieściła swoje siły oraz ciężką broń, a nawet materiały wybuchowe. – To uniemożliwia naszą kontrofensywę w tym miejscu, bo Rosjanie wprost grożą wysadzeniem elektrowni – twierdzi nasz rozmówca. – Co więcej, ciągle śledzą prognozy dotyczące kierunku i prędkości wiatru – zdradza.

Zweryfikować sytuację na miejscu miała misja Międzynarodowej Agencji Energetycznej, która czeka na porozumienie w tej sprawie pomiędzy Moskwą a Kijowem. Porozumienia brak, bo Rosja nie chce, by członkowie misji wjeżdżali od strony Kijowa poprzez linię frontu, przy której leży elektrownia. Rosyjski MSZ zasugerował, że nie gwarantuje bezpieczeństwa członkom misji. A wjazd od strony okupowanych przez Rosjan regionów Ukrainy nie wchodzi w grę.

– Rosjanie w ten sposób chcą zademonstrować, że są tam gospodarzami. Zmuszają, by z nimi ustalać szczegóły, a nie z Ukrainą, do której należy elektrownia. To my podpisywaliśmy porozumienia międzynarodowe dotyczące bezpieczeństwa jądrowego, a nasza spółka państwowa Enerhoatom ponosi odpowiedzialność za sytuację w elektrowniach. Więc przedstawiciele MAE mogą wjeżdżać tam tylko zgodnie z prawem międzynarodowym, które gwarantuje Ukrainie integralność terytorialną – mówi „Rzeczpospolitej” Iryna Wereszczuk, wicepremier Ukrainy i minister ds. terytoriów czasowo okupowanych.

Widmo katastrofy

– Sytuacja jest bardzo niebezpieczna. Dopiero powróciłam z Zaporoża, gdzie na zamkniętej naradzie omawialiśmy ryzyka oraz plany ewakuacji ludności cywilnej. Mogę powiedzieć jedno: Rosja całkiem na serio stosuje terroryzm atomowy, szantażując Ukrainę i cały świat – mówi Wereszczuk. – Ukraińskich pracowników elektrowni trzymają jak w więzieniu, grożą im i porywają ich bliskich. Rosja zabrania również ewakuacji ludności okolicznych miejscowości. Nikogo nie wypuszczają, blokując jedyną drogę – dodaje.

Tymczasem szef administracji wojskowej obwodu zaporoskiego Ołeksandr Staruch powiedział ukraińskim mediom, że w przypadku katastrofy w pierwszej kolejności trzeba byłoby ewakuować mieszkańców wszystkich miejscowości w odległości 50 kilometrów od elektrowni. Chodzi o ponad 400 tys. ludzi.

– Z naszych informacji wynika, że rosyjski personel z Rosatom lekceważy zagrożenie. Chodzi m.in. o zabezpieczenie odpadów nuklearnych, których wyciek spowodowałby katastrofę ekologiczną – mówi ukraińska wicepremier.

Jeden z przebywających na terenie stacji ukraińskich inżynierów opowiedział rosyjskiej redakcji BBC, że teren elektrowni jest ciągle ostrzeliwany przez Rosjan. Jak twierdzi, rosyjskie siły jednak dokładnie wiedzą, gdzie mogą strzelać, a gdzie nie. Wcześniej ekipa z rosyjskiego Rosatomu miała dokładnie przestudiować topografię i wszystkie obiekty elektrowni. Jak większość ekspertów obawia się jednak całkowitego odcięcia elektrowni od zasilania.