Ameryka wraca do gry

W poniedziałek do bazy w Łasku przyleci 12 amerykańskich myśliwców F-16 i 300 żołnierzy do ich obsługi. Decyzję o ich wysłaniu podjął Barack Obama w odpowiedzi na agresję Kremla na Ukrainę. Stany Zjednoczone wysłały też myśliwce F-15 na Litwę i zerwały wszelką współpracę wojskową z Rosją.

– Polska i Stany Zjednoczone rozpoczęły konsultacje w sprawie wzmocnienia współpracy wojskowej – zapowiedział premier Donald Tusk.

Kraje Unii Europejskiej na tak stanowczą jak Amerykanie reakcję się nie zdobyły, a Francja podtrzymała nawet kontrakt na dostawę dla Rosji dwóch okrętów desantowych typu Mistral o łącznej wartości 1,2 mld euro, z których jeden nosi wręcz prowokacyjną nazwę Sewastopol.

– Trzeba zbadać, czy zakup broni od kraju, który dostarcza sprzęt agresorowi, jest w ogóle możliwy – oburza się w rozmowie z „Rz" eurodeputowany Polski Razem Paweł Kowal.

Polski rząd zapowiedział kontrakty na modernizację armii o bezprecedensowej wartości ok. 140 mld zł. Część z nich, np. zakup systemów obrony powietrznej, dronów i helikopterów, ma być rozstrzygnięta już w nadchodzących miesiącach. Źródła w rządzie nieoficjalnie przyznają, że ze względu na konflikt na Ukrainie harmonogram może zostać przyspieszony.

Do tej pory faworytem były europejskie konsorcja, w których szczególną rolę odgrywała Francja. Nauczony niedotrzymanymi przez Amerykanów obietnicami w sprawie offsetu po zakupie myśliwców F-16 rząd skłaniał się ku integracji polskiego przemysłu zbrojeniowego z konsorcjum Airbusa. W listopadzie szef MON zapowiedział nawet zakup przez nasz kraj 1–3 proc. akcji unijnego potentata, co mogłoby kosztować od 0,5 do 3 mld euro.

Wiele wskazuje jednak na to, że po uderzeniu na Krym priorytety polskich władz się zmienią.

– Ważny jest teraz czas. Amerykanie mogą dostarczyć nowe systemy obrony rakietowej (Patriot) w ciągu 36 miesięcy a wcześniej, za zgodą rządu USA, mogą użyczyć systemy należace do US Army. O tym zapewniają mnie źródła amerykańśkie. Poza tym ważna jest inter- operacyjność – gdyby nie zakup w przeszłości F-16, Polska nie mogłaby przyjąć w tak krótkim czasie amerykańskiego lotniczego wsparcia – mówi „Rz" Tomasz Szatkowski, prezes Narodowego Centrum Studiów Strategicznych. Jego zdaniem co prawda wybór amerykańskiej opcji oraz nacisk na szybkość dostaw może ograniczyć udział polskiego przemysłu w produkcji systemów obrony rakietowej. Należy jednak wyciągnąć wnioski z okresu międzywojennego.

– Gdy wróg stoi u bram, trzeba myśleć przede wszystkim o bezpieczeństwie, dopiero później o korzyściach przemysłowych. Z dzisiejszej perspektywy, mając wiedzę o terminie wybuchu II wojny światowej, należy uznać, że decyzja o budowie Centralnego Okręgu Przemysłowego nie była do końca racjonalna. Te inwestycje nie zdążyły się zwrócić ani zapewnić wystarczających dostaw sprzętu. Gdyby Polska w większym stopniu postawiła na import broni, nasza armia byłaby znacznie lepiej przygotowana do odparcia niemieckiej agresji – mówi Szatkowski.

Szef MON Tomasz Siemoniak przyznaje „Rz":

– Polska bardzo docenia działania USA w związku z kryzysem ukraińskim, w szczególności szybką decyzję o ćwiczeniach F-16 w Polsce.

Ale pytany, czy może to mieć wpływ na rozstrzygnięcie przetargów zbrojeniowych, Semoniak mówi ostrożnie: – Jesteśmy skupieni na sprawach bieżących, nie rozważamy tego w tym kontekście.

Do tej pory poważnym argumentem na rzecz wyboru europejskich dostawców była zapowiedź Baracka Obamy stopniowego ograniczenia zaangażowania USA w bezpieczeństwo Europy na rzecz Azji. Ale i to może się zmienić.

– W ostatnich dniach nastąpił przełom w amerykańskiej polityce zagranicznej wobec Rosji. Waszyngton przebudził się z zimowego snu i jest zdecydowany przeciwdziałać agresywnej polityce Kremla w Europie. Wydaje się, że amerykańsko-rosyjski reset jest skończony – mówi „Rz" były szef MON Bogdan Klich. I dodaje: – Czynnik polityczny będzie miał znaczenie przy rozstrzygnięciu kontraktów zbrojeniowych, choć nie będzie on decydujący.

Tak samo sprawy widzi David Kramer, szef Freedom House i były zastępca sekretarza stanu USA.

– Inwazja na Ukrainę jest przełomem. Kongres podejmie bardzo zdecydowane działania wobec Rosji, jeśli administracja Obamy będzie zwlekać z jasną odpowiedzią wobec Moskwy – mówi „Rz".

Po dojściu do władzy w maju 2012 r. prezydent Francois Hollande podjął duży wysiłek, aby pogłębić polsko-francuską współpracę wojskową. Kilka miesięcy temu w natowskich ćwiczeniach wojskowych w Drawsku Pomorskim wzięło udział aż 1200 francuskich żołnierzy. Polska w ramach rewanżu wzięła udział we francuskich interwencjach wojskowych w Mali i Republice Środkowoafrykańskiej.

– To jest renesans polsko-francuskiej współpracy wojskowej – mówi Bogdan Klich. – Francuzi zapewniają, że wynik przetargów na modernizację polskiej armii nie będzie miał na tę współpracę wpływu.

Jednak źródła rządowe w Paryżu nie kryją irytacji.

– Wysłanie F-16 miało po części na celu zwiększenie szans Amerykanów w walce o budowę systemu obrony powietrznej. Amerykanie są w takich rzeczach mistrzami – mówią nasi rozmówcy.

Raytheon od wielu miesięcy prowadzi szeroką kampanię promocyjną w Warszawie na rzecz patriotów i próbuje przekonać jedną z czołowych postaci publicznych w naszym kraju do objęcia stanowiska szefa polskiego oddziału koncernu.

W polskim rządzie wciąż jednak jest wielu zwolenników współpracy z francuskimi, szerzej, europejskimi partnerami.