Polska musi zbudować własną kopalnię „złota”

W którym miejscu jesteśmy jako kraj, jeśli chodzi o budowę innowacyjnej gospodarki?

Polska stoi przed wielkim wyzwaniem. Za nami fantastyczne 30 lat. Mało się mówi o tym, że Polska w tym okresie w Europie bogaciła się najszybciej, a w ujęciu globalnym jest na drugim miejscu pod względem wzrostu gospodarczego za Chinami. Ale w gospodarce nie można żyć przeszłością, tylko przyszłością. Dotychczasowy model był oparty na relatywnie taniej, ale dobrze wykształconej sile roboczej, na niskich cenach aktywów i niskiej cenie energii, opartej na węglu. To już nie działa. Powinniśmy budować gospodarkę opartą na wiedzy oraz inwestycjach w innowacje. Do tego dochodzi jeszcze jeden ważny czynnik.

Jaki?

Demografia. Społeczeństwo się starzeje, a liczba ludności spada, co ma związek również z realizowaną polityką imigracyjną. Nie jesteśmy w stanie budować dalszej konkurencyjności gospodarki opartej na prostych zadaniach, prostych zawodach i prostych modelach biznesowych, ponieważ nie będzie tylu ludzi, żeby było to możliwe. Poza tym inni będą tańsi, więc produkcja będzie migrować, analogicznie jak usługi – informatyczne , księgowe, operacyjne czy administracyjne – które do tej pory były mocną stroną Polski. Podsumowując, wypinajmy pierś do medali, bo trzeba być dumnym z tego, co osiągnęliśmy, ale jednocześnie wszyscy powinniśmy się włączyć w budowanie nowego modelu gospodarki.

Czytaj więcej

Dane gospodarcze

GUS: Sprzedaż detaliczna w cenach stałych w lipcu wzrosła o 4,8 proc. rok do roku

Sprzedaż detaliczna w cenach stałych w lipcu 2025 r. wzrosła o 4,8 proc. w ujęciu rocznym, a w uj...

Powszechne są narzekania, że innowacje w Polsce kuleją, a współpraca pomiędzy biznesem a nauką praktycznie nie istnieje. Czy ten stereotypowy pogląd nie jest krzywdzący?

Jest! Czasami sami nie wiemy, jak dobrzy jesteśmy. Oczywiście systemowo trzeba to poprawiać, napędzać, inwestować i budować nowe modele, ale Polska w ciągu ostatnich kilkunastu lat naprawdę rozwinęła wiele interesujących obszarów, szczególnie w branżach, które dzisiaj są przyszłościowe.

Czyli których?

Na przykład w branży informatycznej, opartej na AI oraz uczeniu maszynowym. Mamy przykłady jednorożców z Polski, które wyrosły w Polsce, na uczelniach czy w środowisku startupowym. Przykładem może być spółka CD Projekt, wrocławska firma ElevenLabs, która jest liderem w klonowaniu, generowaniu głosu na podstawie tekstu, w branży fintech: BLIK czy Rankomat. Potrzebujemy takich sukcesów więcej.

Jakie kroki trzeba podjąć, żeby tak się stało?

Jestem finansistą, bankowcem, ale także przedsiębiorcą – twórcą domu maklerskiego. Pracowałem też na rynku funduszy inwestycyjnych private equity i venture capital. Patrząc więc z mojej dość szerokiej perspektywy, kluczowe jest systemowe uregulowanie pewnych obszarów, które mają podstawowe znaczenie dla finansowania inwestycji i innowacji. Bardzo dobrą inicjatywą są osobiste konta inwestycyjne (OKI), zapowiedziane niedawno przez ministra finansów Andrzeja Domańskiego. To ciekawy i pierwszy z mechanizmów, które pomogą zwiększyć inwestycje w innowacje poprzez skierowanie środków finansowych do ekosystemu rynku kapitałowego i funduszy inwestycyjnych. Jeśli chodzi o źródła finansowania, do wyboru mamy środki europejskie, które w przyszłości mogą być mniejsze albo własne źródła. Musimy zbudować własną kopalnię „złota” – w rozumieniu krajowego systemu finansowania innowacji.

Czytaj więcej

Dane gospodarcze

Są nowe dane o polskiej gospodarce. Wzrost PKB przyspiesza

Według szybkiego szacunku GUS, PKB w II kwartale 2025 r. zwiększył realnie się o 3,4 proc. rok do...

Skąd konkretnie mogą pochodzić te pieniądze?

Chociażby z oszczędności, których w Polsce jest dość dużo. Obecnie zalegają one na kontach w bankach i budują potężne wolumeny depozytowe nie pracując tak, jak mogłyby pracować na rzecz rozwoju Polski. Dzięki takim instrumentom jak OKI środki mogą płynąć z depozytów bankowych do finansowania innowacji. W ten sposób udrożniony zostanie kanał dopływu środków na rynek kapitałowy.

Jaka jest rola BGK w tym ekosystemie?

Jesteśmy bankiem rozwoju, wyznaczamy trendy, budując je samodzielnie i patrząc na najlepsze podmioty pod tym względem w Europie. Mamy kilka ścieżek biznesowych. Pierwsza to klasyczne produkty bankowe, czyli kredyty i gwarancje dla przedsiębiorstw i samorządów. Uzupełniamy w ten sposób strumień inwestycji do gospodarki. Wspieramy też pośrednio MSP, dystrybuując poprzez banki komercyjne i spółdzielcze produkty gwarancyjne oparte na instrumentach Europejskiego Funduszu Inwestycyjnego. To szczególnie ważne jest teraz, kiedy poziom finansowania bankowego gospodarki jest najniższy od dekady.

Dlaczego to zjawisko powinno niepokoić?

Bo bez kredytu gospodarka nie urośnie. W szczególności, jeśli chodzi o innowacje, ponieważ technologie i nowatorskie biznesy wymagają dużych inwestycji. Natomiast drugi obszar, za który od roku odpowiadam w banku, to finansowanie poprzez fundusze inwestycyjne, czyli inwestycje kapitałowe. Pośrednio, bezpośrednio lub z partnerami. Wcześniej ten obszar nie był w banku optymalnie rozwijany. Przeprowadziliśmy audyt, musieliśmy dokonać przeszacowania wartości pierwszych inwestycji i wprowadziliśmy zmiany, które już procentują.

Jak duży jest to obszar, o jakich kwotach mówimy?

Na początku roku rada nadzorcza BGK zaakceptowała strategię, zgodnie z którą na finansowanie inwestycji, w szczególności inwestycji w innowacje, możemy przeznaczyć do 30 proc. kapitałów własnych. To w sumie może być nawet 4 miliardy zł w kolejnych trzech latach. Tych kluczowych latach, bo inwestycje należy realizować teraz. Nie możemy czekać roku, czy dwóch, bo efekty inwestycji są zawsze odroczone. Doświadczyły tego kraje, którym udało się zmodyfikować model gospodarczy na taki, do którego my dążymy, czyli oparty na innowacjach i inwestycjach.

Za pomocą jakich mechanizmów odbywają się te inwestycje?

Dysponujemy szeregiem instrumentów oraz narzędzi, które umożliwiają nam realizowanie inwestycji, w szczególności w innowacyjne projekty i firmy. Wykorzystujemy do bieżących działań inwestycyjnych naszą spółkę Vinci SA, która zarządza alternatywnymi spółkami inwestycyjnymi. Współpracujemy również z PFR przy finansowaniu ważnych strategicznie dla Polski projektów inwestycyjnych.

Ile inwestycji do tej pory zrealizowano?

Odkąd ja przyszedłem do banku – sześć.

Czy może pan podać przykłady?

Nasza najnowsza inwestycja to ICEYE – firma, która jest właścicielem i operatorem największej na świecie konstelacji mikrosatelitów obserwacyjnych. Na orbicie ziemskiej ma już ich 54. To czyni ICEYE światowym liderem w radarowej obserwacji Ziemi. Współzałożycielem i prezesem ICEYE jest wizjoner i innowator Rafał Modrzewski – warto zapamiętać to nazwisko. Ich technologie są już wykorzystywane przez USA, Brazylię, Japonię, a kontrakty na dostawę satelitów podpisały też ministerstwa obrony Polski, Holandii i Portugalii. Jest to świetny przykład technologii dual-use, bo oprócz zastosowań wojskowych, wysokiej jakości dane satelitarne są przydatne w zarządzaniu skutkami powodzi, trzęsień ziemi czy pożarów, ale także np. w monitorowaniu ruchu statków. Zainwestowaliśmy w ICEYE ponad 40 mln zł i nie wykluczamy dalszego zaangażowania w przyszłości.

Również w sierpniu ogłosiliśmy inwestycję w spółkę Fluence Technology, która produkuje lasery światłowodowe femtosekundowe. Cieszymy się z tej inwestycji, ponieważ to dobry przykład mariażu nowych technologii z polskimi, publicznymi środkami i prywatnymi inwestorami.

Kolejna inwestycja to Kodano (producent i dystrybutor soczewek oraz oprawek okularowych – red.), które rozwija się również za granicą, w Rumunii, Chorwacji, na Węgrzech czy w Czechach. Chodzi właśnie o to, żeby średniej wielkości polskie firmy miały dobry produkt i skuteczny model ekspansji zagranicznej. A jednocześnie, żeby centrala rozbudowywała swoją działalność w Polsce, aby tutaj były zlokalizowane centra badawczo-rozwojowe i strategiczno-zarządcze.

Jakie są inne przykłady?

To m.in. spółka SR Robotics, zajmująca się robotyką podwodną, systemami czyszczenia kadłubów statków. Potencjał wykorzystania tej technologii jest bardzo duży – również w marynarce wojennej czy platformach OZE. Kolejny przykład to firma ReSpo Vision, zajmująca się odwzorowywaniem przy pomocy technologii 3D ruchu osób, przedmiotów czy pojazdów i przekazywaniem go w formie normalnej transmisji danych, także streamingowej. Firma zaczynała od sektora gier, a teraz weszła w niszę, która wydaje się być bardzo interesująca. Właśnie podpisali umowę na streaming przy pomocy tej technologii w lidze szwajcarskiej. Rozmawiamy już z Legią, również z UEFA. Chcemy z tego zrobić projekt regionalny, a może nawet globalny. Spółka pracuje również nad aplikacją tej technologii w tzw. systemie dual-use.

Podam jeszcze jeden przykład – firma Intelliseq. Są to technologie bioinformatyczne wspierające analizę danych genetycznych. To szansa na walkę z chorobami genetycznymi, na dużo wcześniejsze ich rozpoznanie. W tych technologiach drzemie potężny potencjał.

To wszystko pokazuje, jak duże szanse ma polski biznes, jeśli dostanie dobre i mądre wsparcie. W tym kontekście bardzo istotne są dla nas relacje z głównymi partnerami finansowymi, czyli z Europejskim Bankiem Inwestycyjnym i Europejskim Funduszem Inwestycyjnym. Uruchomiliśmy wspólnie m.in. projekt Tree Seas Initiative Innovation Fund. Pierwszy fundusz to fundusz funduszy, na który złożyło się poza BGK kilka banków z Europy Centralnej oraz EFI. Fundusz obecnie dysponuje już kwotą niemal 200 milionów euro. Bank zainwestował do tej pory około 20 milionów euro. Zakładamy, że skala inwestycji realizowanych w Polsce będzie 3-4-krotnie większa niż zaangażowanie BGK w funduszu. Pracujemy również nad jednym dużym projektem z EFI. Zakładamy, że w ciągu kilku tygodni będzie zweryfikowany. Może to być game changer, jeśli chodzi o system finansowania polskich innowacji.

Jakie są plany komercjalizacji tych technologii? Co się będzie działo za kilka lat, kiedy horyzont inwestycyjny się zakończy? Jakie opcje są rozważane?

Mamy 10-letni horyzont inwestycyjny.

Wspieramy polskie spółki i zależy nam, żeby rozwijały się w Polsce innowacje i tworzyły miejsca pracy. Jeśli chodzi o model komercjalizacji, to pierwszym miejscem wyboru dla takich spółek powinna być warszawska giełda – przynajmniej do czasu, kiedy okaże się, że będzie dla nich już za mała. W Polsce wprawdzie jednorożców nie mamy tak dużo jak w USA, ale kilka już udało nam się zbudować, a na horyzoncie są kolejne. Nie możemy wykluczyć też wejścia inwestora strategicznego. To kwestia przyszłości, dziś naszym celem jest budowa wartości tych firm – przy zachowaniu mniejszościowego udziału banku.

Wspomniał pan o giełdzie. Wprawdzie w WIG20 nadal dominują spółki z udziałem SP, ale na giełdzie firm innowacyjnych, technologicznych też się trochę znajdzie. Choć wiele z nich jest na dosyć wczesnym etapie, ich biznes nie osiągnął jeszcze progu rentowności. Generalnie debiutów, w tym innowacyjnych, jest jak na lekarstwo. Jak można lepiej systemowo sprawić, żeby rynek kapitałowy chętniej wspierał innowacyjne projekty?

Trzymamy kciuki za warszawską giełdę. Razem z prezesem GPW Tomaszem Bardziłowskim zastanawiamy się, jak sprawić, żeby innowacyjne projekty wchodziły na rynek, jak można np. pomóc w szybkiej ścieżce na NewConnect czy na główny parkiet. To nie jest łatwy temat. Spójrzmy, jak teraz zachowuje się rynek. Z jednej strony mamy w 2025 r. imponujące wzrosty indeksów na GPW, ale to szarża „lekkiej kawalerii”. Nie widać znacznego napływu środków do funduszy akcyjnych, nadal dominują fundusze dłużne. Trzeba systemowo popracować, żeby kapitał płynął na giełdę. OKI, wzorowane na szwedzkim rozwiązaniu, to krok w dobrą stronę. Synergia ekosystemu funduszy inwestycyjnych z rynkiem kapitałowym jest niezbędna. Podobnie jak niezbędna jest systemowa rozbudowa funduszy VC i PE.