Zmiana konstytucji z powodu wojny w Ukrainie?

Prezydent pomysł zmiany konstytucji zgłosił w marcu. Teraz projekt trafił do Sejmu. Jest krótki. Chodzi o to, by w art. 219 Konstytucji RP pojawił się następujący zapis: „W ustawie budżetowej na finansowanie potrzeb obronnych Rzeczypospolitej Polskiej przeznacza się corocznie wydatki z budżetu państwa w wysokości nie niższej niż 4% rocznego produktu krajowego brutto”.

Dlaczego? To fragment uzasadnienia projektu: „Prowadzona od wielu lat przez Federację Rosyjską agresywna polityka międzynarodowa skutkuje istotną zmianą w środowisku bezpieczeństwa Polski i innych krajów europejskich oraz uzasadnia potrzebę prowadzenia ciągłego procesu wzmacniania systemu bezpieczeństwa Rzeczypospolitej Polskiej i Europy, zarówno w wymiarze militarnym, jak i pozamilitarnym”.

Jakie są szanse, że Sejm przyjmie ten projekt zmiany konstytucji? Za będą głosować posłowie Prawa i Sprawiedliwości. – To jest projekt prezydencki, trudno sobie wyobrazić, byśmy głosowali inaczej – mówi „Rzeczpospolitej” Bartosz Kownacki, poseł PiS, który zasiada w sejmowej Komisji Obrony. Spytaliśmy o sprawę także wiceministra obrony Pawła Bejdę. – Ja jestem jak najbardziej za – odpowiada polityk Polskiego Stronnictwa Ludowego.

Ale to nie znaczy, że tak zagłosuje całe PSL albo posłowie Polski 2050. Decyzji na poziomie klubu jeszcze nie ma. – Problem w tym, że takie zobowiązanie wpisane do konstytucji będzie może obowiązywać przez 20 czy 30 lat. Teraz wydajemy i tak więcej niż 4 proc. PKB, a później to może ograniczać ruchy w budżecie i być trudne do cofnięcia – mówi jedna z posłanek Koalicji Obywatelskiej.

Z naszych informacji wynika, że we wtorek po południu nie było jeszcze decyzji, jak Klub KO zachowa się w sprawie tego głosowania – do tej pory nie odbyła się jeszcze wewnętrzna dyskusja na ten temat. Biorąc jednak pod uwagę rekordowy deficyt budżetowy, który w 2025 r. ma wynieść prawie 300 mld zł, łatwo sobie wyobrazić sytuację, w której minister finansów nie będzie patrzył na takie rozwiązanie przychylnym okiem.

Czytaj więcej

Biznes

Polska armia kupuje amunicję. Nowy kontrakt zbrojeniowy wart setki milionów

Agencja Uzbrojenia w piątek zawarła z Mesko (PGZ) umowę na dostawę amunicji czołowej 120 mm za 15...

Wydatki na obronność z 2,2 do 4,7 proc. PKB w pięć lat

Jak to wygląda obecnie? Zgodnie z planem rządu w 2025 r. na obronność mamy wydać nieco ponad 186 mld zł. Ta kwota pochodzi z dwóch głównych źródeł – budżetu państwa oraz pozabudżetowego Funduszu Wsparcia Sił Zbrojnych. W budżecie na 2025 r. przewidziano 124,3 mld zł, co według komunikatu rządu stanowi 3,1 proc. przewidywanego na bieżący rok PKB. Z kolei 62,3 mld zł to środki z FWSZ, który oprócz tego, że otrzymuje pieniądze z Ministerstwa Obrony Narodowej, to głównie zajmuje się ich pozyskaniem na rynku długu. W ostatnich latach, kupując uzbrojenie za granicą, niejako automatycznie oczekujemy pomocy w pozyskaniu finansowania – tak jest przy zakupach sprzętu w Stanach Zjednoczonych, Korei Południowej, Szwecji czy Wielkiej Brytanii.

Ustawowo zapisane jest to, że z budżetu na obronność mamy wydawać minimum 3 proc. PKB. Taka regulacja znajduje się w ustawie o obronie ojczyzny, która weszła w życie w 2022 r. Warto przypomnieć, że w ostatnich latach wykonaliśmy duży skok – jeszcze w 2020 r. wydawaliśmy zaledwie nieco ponad 50 mld zł (2,2 proc. PKB), a w 2024 r. według szacunków „Rzeczpospolitej” było to już ok. 140 mld zł, czyli nieco mniej niż 4 proc. W 2025 r. ma to być ponad 180 mld zł, czyli 4,7 proc. PKB.

Choć dziś trudno w to uwierzyć, bo duże wydatki na obronność popierają wszystkie liczące się opcje polityczne, to jeszcze sześc, siedem lat temu sytuacja wyglądała zupełnie inaczej. W 2017 r. Sejm przyjął ustawę o zmianie ustawy o przebudowie i modernizacji technicznej oraz finansowaniu Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej, która zakładała, że 2,5 proc. PKB na obronność będziemy wydawać od… 2030 r. – Wówczas to był pierwszy duży krok naprzód, a też wcale nie było oczywiste, że projekt poprze opozycja – wspomina Bartosz Kownacki, wtedy wiceminister obrony, który stał za projektem tej ustawy.