Rządowy projekt nowelizacji ustawy o działalności pożytku publicznego i wolontariacie chce wprowadzić zakaz przyjmowania przez stowarzyszenia swoich członków jako wolontariuszy. W art. 42a ustawy ma się znaleźć stwierdzenie, że wolontariuszem nie jest członek stowarzyszenia wykonujący na jego rzecz pracę społeczną w rozumieniu art. 2 ust. 3 prawa o stowarzyszeniach. Uzasadnia się to tym, że wolontariat ma w sobie element spontaniczności i dobrowolności, podczas gdy działalność w stowarzyszeniach jest oparta na stałych strukturach organizacyjnych. Przeciwko takim zamysłom Ministerstwa Pracy i Polityki Społecznej opowiedział się rzecznik praw obywatelskich w wystąpieniu do Jolanty Fedak.
Oczywiście, praca społeczna członków stowarzyszeń i wolontariat nie są tożsame. Rzecznik zwraca jednak uwagę, że działalność wolontariuszy nie zawsze ma charakter doraźny, a zakres pracy poszczególnych członków stowarzyszenia może się bardzo różnić.
Skoro zatem prawo dopuszcza możliwość zatrudniania przez stowarzyszenia swoich członków na umowy o pracę, o dzieło, zlecenia, to tym bardziej powinno być dopuszczalne zawieranie nieodpłatnych umów wolontariackich na wykonywanie dodatkowych świadczeń. W opinii Janusza Kochanowskiego, jak długo świadczenia te nie będą wykonywane w ramach działalności gospodarczej, nic nie stoi na przeszkodzie, aby członek stowarzyszenia działał jako wolontariusz i korzystał z uprawnień z tym związanych.
Uprawnienia te to prawo do zawarcia pisemnego porozumienia wolontariackiego, do zaświadczenia o wykonywanej działalności, bezpiecznych i higienicznych warunków pracy, zwrotu kosztów podróży i delegacji. Ponadto przy umowach trwających ponad 30 dni organizacja musi ubezpieczyć wolontariusza wypadkowo. Niekiedy także przysługują mu świadczenia opieki zdrowotnej. Tego wszystkiego zostaną pozbawieni członkowie stowarzyszeń, jeśli nie będzie można z nimi zawierać porozumień wolontariackich.
Zdaniem rzecznika proponowane rozwiązanie jest dyskryminujące także dla stowarzyszeń, gdyż w porównaniu np. z fundacjami będą miały ograniczoną możliwość ubiegania się o środki finansowe przyznawane przez organy władzy publicznej na rzecz rozwoju wolontariatu. A przecież jedne i drugie opierają się na nieodpłatnej i dobrowolnej pracy swoich członków.W jego opinii konstytucyjna wolność zrzeszania z art. 58 nie pozwala wyłączyć z członkostwa w stowarzyszeniu wolontariusza wykonującego świadczenia na jego rzecz.
