Kto decyduje o wysokości opłat za wodę

Zbiorowe zaopatrzenie w wodę i odprowadzanie ścieków jest zadaniem własnym gminy. Może ono być realizowane przez związek międzygminny lub w ramach porozumienia międzygminnego. Gmina musi ustalić kierunki rozwoju sieci wodociągowej i ściekowej w studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego oraz w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego.

Najpierw zezwolenie

Na zbiorowe zaopatrzenia w wodę i odprowadzanie ścieków wymagane jest zezwolenie. Wydaje je wójt (burmistrz, prezydent miasta) na czas nieoznaczony, chyba że samo przedsiębiorstwo wnioskuje o zezwolenie na czas oznaczony. Obowiązku uzyskania zezwolenia nie mają gminne jednostki organizacyjne nieposiadające osobowości prawnej, prowadzące działalność na obszarze własnej gminy.

Wójt (burmistrz, prezydent miasta) uprawniony jest do kontroli działalności przedsiębiorstwa wodociągowo-kanalizacyjnego w zakresie zgodności wykonywanej działalności z zezwoleniem. Jeśli zostaną w tym zakresie stwierdzone nieprawidłowości, które nie zostaną usunięte w określonym czasie, to sytuacja taka może być jedną z przyczyn cofnięcia zezwolenia.

Wszystko w regulaminie

Rada gminy, po przeprowadzeniu analizy projektów regulaminów dostarczania wody i odprowadzania ścieków opracowanych przez przedsiębiorstwa wodociągowo-kanalizacyjne, uchwala ostatecznie taki regulamin, który jest aktem prawa miejscowego.

Powinien on określać prawa i obowiązki przedsiębiorstwa wodociągowo-kanalizacyjnego oraz odbiorców usług, w tym m.in.:

- minimalny poziom usług świadczonych przez przedsiębiorstwo przy dostarczaniu wody i odprowadzaniu ścieków,

- szczegółowe warunki i tryb zawierania umów z odbiorcami usług,

- sposób rozliczeń na podstawie cen i stawek opłat ustalonych w taryfach,

- warunki przyłączania do sieci.

Przykład

Rada miejska podjęła uchwałę w sprawie regulaminu dostarczania wody i odprowadzania ścieków. Prokurator rejonowy zarzucił jej rażące naruszenie prawa. Zastrzeżenia dotyczyły m.in.: nieuzasadnionego nałożenia na odbiorcę wymagań związanych z przystąpieniem do wykonania robót przyłączeniowych, nieuprawnionego określenia w uchwale elementów, jakie powinna zawierać umowa o dostarczanie lub odprowadzanie ścieków, oraz nieuprawnionego określenia negatywnych przesłanek przyłączenia nieruchomości do sieci, a także odmiennego niż w przepisach ustalenia sposobu obliczania ilości odprowadzonych ścieków.

Ponieważ rada gminy nie zgodziła się z zarzutami prokuratora, sprawa trafiła do wojewódzkiego sądu administracyjnego. Zdaniem sędziów kwestie trwałości umowy powinna rozstrzygać sama umowa i rada gminy nie jest upoważniona do przyjmowania takich rozwiązań w regulaminie. Przepisy wyczerpująco określają zasady, według których ustalana jest ilość dostarczanej wody oraz odprowadzane są ścieki, a także obowiązki ponoszenia kosztów niezbędnych do tego. Rada gminy nie posiada kompetencji, by w regulaminie dostarczania wody i odprowadzania ścieków odmiennie ustalać sposób obliczania ilości odprowadzonych ścieków.

Na podstawie wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Poznaniu z 19 września 2013 r., sygn. IV SA/Po 425/13

Taryfa do zatwierdzenia

To przedsiębiorstwo wodociągowo-kanalizacyjne określa taryfę opłat za dostarczaną wodę i odprowadzane ścieki. Może ona obowiązywać przez rok.

Taryfę ustala się na podstawie niezbędnych przychodów, po dokonaniu ich alokacji na poszczególne taryfowe grupy odbiorców usług. Ceny i stawki opłat określone w taryfie są różnicowane dla poszczególnych grup odbiorców usług na podstawie udokumentowanych różnic kosztów zbiorowego zaopatrzenia w wodę i odprowadzania ścieków. Szczegółowe uregulowania w tej sprawie zawiera rozporządzenie ministra budownictwa z 28 czerwca 2006 r. w sprawie określania taryf, wzoru wniosku o zatwierdzenie taryf oraz warunków rozliczeń za zbiorowe zaopatrzenie w wodę i zbiorowe odprowadzanie ścieków (patrz podstawa prawna).

Przykład

Rada gminy podjęła uchwałę w sprawie uzupełnienia zatwierdzonych już wcześniej taryf i stawek o opłatę za przyłączenie do sieci wodociągowej lub kanalizacyjnej. Nieważność uchwały stwierdził wojewoda, który stwierdził, że zgodnie z przepisami zatwierdzone przez radę gminy taryfy obowiązują jeden rok i poza wyjątkami związanymi z przedłużeniem taryfy nie istnieje możliwość skracania okresu obowiązywania taryfy ani jej uzupełnienia, czyli zmiany poprzez wprowadzenie nowych stawek opłat do obowiązującej taryfy.

Rozpatrując sprawę, wojewódzki sąd administracyjny przyznał rację wojewodzie. Sąd przypomniał, iż zasadę jest obowiązywanie taryf i stawek opłat za przyłączenie do sieci wodociągowej lub kanalizacyjnej przez okres jednego roku. Nie ma możliwości jej zmiany w okresie obowiązywania przez wprowadzenie nowych stawek opłat. Tym samym rada gminy nie może kształtować treści ustalonej już na dany rok taryfy poprzez wprowadzenie korekt.

Na podstawie wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Rzeszowie z 9 lutego 2011 r., sygn. II SA/Rz 1223/10

Taryfa za dostarczaną wodę i odprowadzane ścieki podlega zatwierdzeniu w drodze uchwały rady gminy, z wyjątkiem taryf zmieniających się w związku ze zmianą stawki podatku od towarów i usług.

Przedsiębiorstwo wodociągowo-kanalizacyjne powinno w terminie 70 dni przed planowanym dniem wejścia taryf w życie przedstawić wójtowi (burmistrzowi, prezydentowi miasta) wniosek o ich zatwierdzenie. Do wniosku, o którym mowa, musi być dołączona szczegółowa kalkulacja cen i stawek opłat oraz aktualny plan rozwoju i modernizacji urządzeń wodociągowych i urządzeń kanalizacyjnych

Wójt (burmistrz, prezydent miasta) sprawdza, czy taryfy i plan zostały opracowane zgodnie z przepisami ustawy, i weryfikuje koszty związane z taryfą, pod względem celowości ich ponoszenia.

Z kolei rada gminy podejmuje uchwałę o zatwierdzeniu taryf, w terminie 45 dni od dnia złożenia wniosku w tej sprawie. Rada może odmówić zaakceptowania taryfy, jeżeli zostały one sporządzone niezgodnie z przepisami.

Jeśli uchwała zostanie prawidłowo podjęta, a do ustalonych taryf i uchwały nie ma zastrzeżeń wojewoda, to przedsiębiorstwo wodociągowo-kanalizacyjne ogłasza taryfę opłat w miejscowej prasie lub w sposób zwyczajowo przyjęty w terminie do siedmiu dni od dnia podjęcia uchwały. W przypadku pojawienia się zastrzeżeń do uchwały i do przyjętych w niej ustaleń przez pewien czas mogą obowiązywać stare taryfy (art. 24 ust. 5 a i 5 b ustawy z 7 czerwca 2001 r. o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę i zbiorowym odprowadzaniu ścieków).

Gdy natomiast rada gminy nie podejmie uchwały w sprawie zatwierdzenia taryf za wodę i ścieki w wyznaczonym jej terminie, to taryfy zweryfikowane przez wójta (burmistrza, prezydenta miasta) zaczynają obowiązywać po upływie 70 dni od dnia złożenia wniosku o ich zatwierdzenie.

Przykład

Wojewoda zaskarżył uchwałę rady miejskiej w sprawie zatwierdzenia taryfy dla zbiorowego zaopatrzenia w wodę na terenie miasta i gminy. Według jego ustaleń burmistrz zweryfikował i zatwierdził poprawność kalkulacji taryf dla zbiorowego zaopatrzenia w wodę na terenie miasta i gminy przedstawioną przez Przedsiębiorstwo Gospodarki Komunalnej i Mieszkaniowej. Ostatecznie jednak na wniosek komisji rolnictwa rada miejska zatwierdziła w skarżonej uchwale taryfy inne, bo podwyższone o 3 proc. (10 gr brutto), niż zweryfikowane i zatwierdzone przez burmistrza.

Stanowisko wojewody potwierdził wyrok wojewódzkiego sądu administracyjnego. Stwierdził, że rada gminy zatwierdza jedynie w drodze uchwały taryfę za zbiorowe zaopatrzenie w wodę, którą wcześniej określiło przedsiębiorstwo wodociągowo-kanalizacyjne. Nie może natomiast sama ustalić lub zmienić wysokości taryfy.

Na podstawie wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Poznaniu z 12 listopada 2014 r., sygn. IV SA/Po 743/14

Ważny jest plan

Przedsiębiorstwo wodociągowo-kanalizacyjne opracowuje również wieloletni plan rozwoju i modernizacji urządzeń wodociągowych i urządzeń kanalizacyjnych będących w jego posiadaniu. Powinien być on zgodny z kierunkami rozwoju gminy określonymi w studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy, z ustaleniami miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego oraz ustaleniami zezwolenia wydanego temu przedsiębiorstwu na prowadzenie zbiorowego zaopatrzenia w wodę i zbiorowego odprowadzania ścieków.

To, czy plan spełnia wszystkie te warunki, sprawdza wójt (burmistrz, prezydent miasta). Jeśli wszystko jest w porządku, rada gminy ma trzy miesiące od dnia przedłożenia planu wójtowi na przyjęcie uchwały w sprawie tego dokumentu.

Obowiązek opracowania planu nie dotyczy przedsiębiorstw wodociągowo-kanalizacyjnych, które nie planują budowy urządzeń wodociągowych lub urządzeń kanalizacyjnych.