Rynkowe indeksy pod nadzorem

Projekt nowego rozporządzenia przedstawi dziś Komisja Europejska. Z informacji przekazanych „Rz" wynika, że obejmie ono wszystkie indeksy (stopy procentowej, kursu walutowego, surowcowe), a nadzór nad nimi będą wykonywały głównie krajowe agencje nadzorcze.

– Rozporządzenie dotyczy wszystkich indeksów, bo musimy działać prewencyjnie. Do tej pory ten rynek w ogóle nie był regulowany – mówi „Rz" Michel Barnier, unijny komisarz rynku wewnętrznego i instytucji finansowych. Pewne wątpliwości budziła kwestia nadzoru.

Wskaźniki uznane za krytyczne będą podlegały kontroli ze strony międzynarodowego kolegium

Zarówno firmy dostarczające danych (np. bank informujący o stosowanym przez siebie oprocentowaniu), jak i instytucja zbierająca te dane i tworząca na ich podstawie indeks, będą podlegały nadzorowi. Na poziomie krajowym będzie go wykonywała odpowiednia agencja publiczna (np. w Polsce Komisja Nadzoru Finansowego), a jeśli wskaźniki są uznane za krytyczne, to będą dodatkowo podlegały kontroli ze strony międzynarodowego kolegium nadzorców przy ESMA (Europejski Urząd Nadzoru Giełd i Papierów Wartościowych).

Więzienie za fałszywe dane

Indeks zyskuje miano krytycznego, jeśli  jest używany jako punkt odniesienia dla instrumentów finansowych o wartości przynajmniej 500 mld euro. W pierwszych wersjach projektu rozporządzenia znajdował się zapis o podporządkowaniu indeksów krytycznych bezpośrednio nadzorowi europejskiemu. Barnier, ze względu na opór Wielkiej Brytanii, wybrał jednak bardziej pragmatyczny model dwustopniowy. Z nadzieją, że Londyn nie zablokuje reformy.

Wszystkie indeksy będą tworzone według określonej z góry metodologii, a firmy je tworzące i te dostarczające dane będą miały obowiązek używania informacji prawdziwych. Czyli jeśli np. LIBOR dla dolara jest tworzony na podstawie stawek procentowych pożyczek na rynku międzybankowym, to wszystkie 18 banków przysyłających dane będzie miało obowiązek dostarczyć stawki faktycznie w danym dniu obowiązujące. Pod karą sankcji – również więzienia.

Umożliwi to zatwierdzone już w ubiegłym tygodniu przez Parlament Europejski znowelizowane rozporządzenie o nadużyciach rynkowych.

Kolejne śledztwa

Tworzenie wskaźników takich jak LIBOR czy EURIBOR nie podlegało do tej pory żadnej kontroli. Co ciekawe, nawet po kryzysie finansowym, gdy światowi nadzorcy przyjrzeli się regulacjom rynkowym i zaproponowali setki zmian, indeksy nikogo nie zainteresowały.

Trzeba było dopiero ujawnienia skandalu związanego z tworzeniem LIBOR, a następnie doniesień o podobnych nieprawidłowościach związanych z EURIBOR, żeby regulatorzy zainteresowali się problemem. W samą porę, bo właśnie prowadzone są kolejne śledztwa dotyczące nieprawidłowości przy tworzeniu indeksów surowcowych oraz związanych z kursem wymiany walut.

Szacuje się, że wartość transakcji powiązanych w jakikolwiek sposób z indeksami to ponad tysiąc bilionów euro. Z tego aż 900 bilionów stanowią wskaźniki stopy procentowej, w większości (500-600 bilionów) LIBOR i EURIBOR. – Ich poziom, ustalany codziennie na podstawie realnych cen oferowanych przez banki, wpływa na życie wszystkich – podkreśla komisarz Barnier.

Dotyczy to przedsiębiorstw, poprzez indeksowane do tych wskaźników oprocentowanie kredytów, osób fizycznych, poprzez oparte na nich koszty pożyczek hipotecznych. W strefie euro 60 procent wszystkich kredytów dla sektora finansowego jest oprocentowanych w odniesieniu do indeksów. W przypadku pożyczek dla osób fizycznych proporcja sięga 40 proc.