Między Janukowyczem a Jaceniukiem

Rosyjscy oligarchowie są wprawdzie zasobniejsi od ukraińskich, ale we własnym kraju nie mają nic do powiedzenia. Kreml pozwala im zarabiać fortuny, pod warunkiem że wspierają władzę i nie angażują się w politykę. Kto złamie te zasady, może podzielić los Michaiła Chodorkowskiego, który spędził ponad 10 lat w więzieniu.

Na Ukrainie od początku niepodległości to bogaci dzielili i rządzili. Stworzyli sieć układów, które trzymają za gardło gospodarkę. Według Transparency International w żadnym kraju Europy nie ma takiej korupcji jak na Ukrainie.

Najbogatszy z bogatych Rinat Achmetow namaścił Wiktora Janukowycza na „swojego prezydenta" w 2004 r. Gdy w 2010 r. Janukowycz wreszcie doszedł do władzy, wokół głowy państwa zgromadziła się grupa bogaczy, z których dziś w kraju zostało tylko kilku. Reszta uciekła za granicę.

Nowy rząd Ukrainy zapowiedział nacjonalizację majątków zbiegłych oligarchów. By wszystko odbyło się lege artis, musi zostać znowelizowana ustawa o własności.

Obóz niebieskich

Na liście 18 Ukraińców, na których od 6 marca Unia nałożyła sankcje, można znaleźć oligarchów, którzy uciekli z kraju w ślad za Janukowyczem. Do dziś nie wiadomo np., gdzie się znajduje 40-letni Ołeksandr Janukowycz, syn byłego prezydenta. Na tegorocznej liście najbogatszych Ukraińców „Forbesa" numer 58., z aktywami 187 mln dol. Majątek zbił przez lata rządów ojca, przejmując firmy budowlane i energetyczne, dwa banki oraz DRFC, węglowego giganta z Doniecka.

Nieznane jest miejsce pobytu 29-letniego Sierhija Kurczenki, właściciela Wschodnio-Europejskiej Energetyczno-Cieplnej Kompanii oraz grupy Gaz Ukraina, która kontroluje 18 proc. krajowego rynku LNG. Kurczenko jest prezesem Metallista z Charkowa, piłkarskiego wicemistrza kraju. Majątek tego Ukraińca różne źródła szacują na 400 mln dol. („Forbes") do 2,4 mld dol. (dziennik „Korrespondent"). Wszystkie jego firmy są zarejestrowane w Charkowie i na Krymie. Kurczence zarzucano przemyt paliw i gazu. Podległa Janukowyczowi prokuratura prowadziła dochodzenie, ale skończyło się niczym.

W odróżnieniu od Kurczenki wiadomo, gdzie teraz jest Dmytro Firtasz. Ten pozostający przez lata w świetnych układach z Gazpromem bogacz został w końcu ubiegłego tygodnia aresztowany w Wiedniu i czeka na ekstradycję do USA. FBI zarzuca mu udział w grupie przestępczej i korupcję. Firtasz (48 lat, gaz, media, finanse; 14. na liście najbogatszych z 673 mln dol.), do dziś kontroluje gazowy rynek Ukrainy. Miliarder ma dużo biznesów na Krymie, m.in. spółki Krymgaz i Krymski Tytan (obie w Sewastopolu).

Na unijnej czarnej liście są też obaj bracia Klujewowie. Starszy – Andrij Klujew (49 lat) to były szef administracji Janukowycza. 45. miejsce na liście „Forbesa", 216 mln dol. w firmach inwestycyjnych. Wraz z młodszym bratem Sierhijem (44 lata) ma, według ukraińskich mediów, duże połacie ziemi i nieruchomości na Krymie.

W kraju pozostało jeszcze kilku bogatych stronników Janukowycza. Deputowany z Doniecka Jurij Iwaniuszczenko (55 lat) był jego szarą eminencją. Z majątkiem 168 mln dol. jest 67. na liście „Forbesa". Inwestuje w przemysł maszynowy, węgiel, finanse.

Były kierowca rajdowy z Doniecka, 39-letni Rusłan Cypliakow, stał się bogaczem dzięki bliskiej znajomości z Janukowyczem juniorem. Jest właścicielem firmy Metal Union i banku Privdenkombank. Do grona oligarchów byłego prezydenta zalicza się też 52-letniego Jurija Humeniuka (479 mln dol. w nieruchomościach, węglu i transporcie). Ten miłośnik i sponsor tenisa, deputowany Partii Regionów z Doniecka, za rządów Janukowycza co najmniej dwukrotnie pomnożył majątek. Najbiedniejszy z tej gwardii 40-letni Borys Kaufman (37 mln dol.) działa w biznesie hotelarskim – należy do niego m.in. jeden z trzech pięciogwiazdkowych hoteli w Odessie.

Pomarańczowi i farbowani

Wokół nowej władzy zebrali się ci, którzy na rosyjskiej inwazji mogą stracić najwięcej. Trzeci z najbogatszych Ihor Kołomojski (51 lat, 2,4 mld dol., właściciel Privatbanku) został nowym gubernatorem Dniepropietrowska. Moskwa takich zachowań nie wybacza. Bank Rosji zgłosił wątpliwości co do wypłacalności rosyjskiego oddziału Privatbanku.