Rekomendacje filmowe. Ten weekend warto spędzić w kinie

Strefa interesów

Reż.: Jonathan Glazer 

Wyk: Sandra Huller, Christian Friedel, Ralph Herforth

Polska koprodukcja „Strefa interesów” Jonathana Glazera ma pięć nominacji do Oscara i jest najpoważniejszym kandydatem do statuetki w kategorii filmu zagranicznego.

Bardzo dzisiaj ważny film. W świecie, w którym narastają ruchy neonazistowskie, w którym w wielu zapalnych punktach, także bardzo blisko nas, giną ludzie i nasila się przemoc, Jonathan Glazer wrócił do II wojny światowej, Holocaustu, Auschwitz. Ale nie pokazał cierpienia i śmierci. Opowiedział o banalności zła. 

Bohaterami swojego filmu uczynił nie ofiary, lecz katów. Sportretował komendanta Auschwitz Rudolfa Hoessa, jego żonę Hedwigę i piątkę dzieci, żyjących jak w raju, w domu z ogrodem, tuż przy murze obozu koncentracyjnego. To tutaj spełniają oni swoje marzenia o szczęśliwym, dostatnim życiu. I tylko krzyki zza muru, czasem stłumione odgłosy strzałów i czarny dym przypominają o tragedii, jaka trwa za murem. W Hoessach, pozornie zupełnie zwyczajnych ludziach ideologia wyrobiła poczucie wyższości, całkowitą obojętność na cierpienie innych, zanik moralności i empatii. 

W poruszającym obrazie Jonathana Glazera główne role zagrali Christian Friedl i Sandra Huller. Film Glazera powstał w koprodukcji amerykańsko-brytyjsko-polskiej. Polską koproducentką „Strefy interesów” jest Ewa Puszczyńska, współpracowniczka m.in. Pawła Pawlikowskiego, , zdjęcia zrobił Łukasz Żal, za scenografię odpowiadały Joanna Kuś i Katarzyna Sikora, za kostiumy Małgorzata Karpiuk. 

„Strefa interesów” ma pięć nominacji do Oscara: za najlepszy film, reżyserię, scenariusz, dźwięk i film zagraniczny. W tej ostatniej kategorii wydaje się absolutnym faworytem. 

Biała odwaga

Reż.: Marcin Koszałka 

Wyk.: Filip Pławiak, Julian Świeżewski, Jakub Gierszał

Góry są w tym filmie pokazane obłędnie. Nie przypominają Giewontu z pocztówek sprzedawanych pod Skocznią. Budzą szacunek, podziw, strach. Bo przecież „Biała odwaga” rozgrywa się w czasach, kiedy ludzie jeszcze nie mamili się, że naturę można „poskromić”. 

Dlatego także tradycja Podhala jest tu odarta z Cepelii. Bywa oschła, okrutna, pęta bohaterów. Tańce przy „watrze” (ognisku) nie służą uciesze turystów. Są próbą obłaskawienia sił przyrody, uzasadniają naturalny rytm życia i śmierci, niosą głęboką prawdę o trudach życia u podnóża Tatr. A jednak ta kultura hardych ludzi nie uchroniła regionu przed piekłem totalitaryzmów XX wieku. 

Marcin Koszałka, reżyser, operator, ale i doświadczony wspinacz, dotyka jednego z najboleśniejszych tematów tamtejszej historii. Portretuje Jędrka Zawrata, młodego przedstawiciela wpływowego góralskiego rodu. Wchodząc w dorosłe życie u progu drugiej wojny światowej, chłopak marzy o taternictwie i ślubie z Bronką. Wskutek targów o ziemię, starszyzna decyduje, by wydać dziewczynę za jego brata. Skrzywdzony mężczyzna ucieka z rodzinnych stron do Krakowa. Wróci już w towarzystwie wpływowych „przyjaciół” – stanie na czele jedynego w okupowanej Polsce zinstytucjonalizowanego ruchu kolaboracji z nazistami Goralenvolku. 

Koszałka, razem ze współautorem scenariusza Łukaszem M. Maciejewskim, inspirował się biografami prawdziwych przywódców zdradzieckiej kampanii – Wacława Krzeptowskiego, Józefa Cukra, Henryka Szatkowskiego. W filmie pokazuje, jak w czasach zamętu, gdy ulice Zakopanego, Rabki, Nowego Targu spłynęły krwią, prywatne motywacje nakładają się na mechanizmy wielkiej historii. Udowadnia, że tragedia drugiej wojny nie zna czerni i bieli. 

Ten film, z dobrymi rolami Filipa Pławiaka, Juliana Świeżewskiego, Jakuba Gierszała czy Sandry Drzymalskiej, ogląda się dobrze. Przede wszystkim jednak twórcy „Białej odwagi” nadwątlili mury, które oddzielają nas od prawdy o minionej epoce. Przełamali wciąż silne tabu goralenvolku. Sprzeciwili polityce historycznej ostatnich lat, przerwali milczenie. Czy wystarczająco odważnie i w zgodzie z obecną wiedzą o przeszłości regionu? Istotna dyskusja czeka historyków. Ważne jednak, że ktoś tę debatę zaczął.  

Tyle co nic

Reż.: Grzegorz Dębowski 

Wyk.: Artur Paczesny, Agnieszka Kwietniewska, Monika Kwiatkowska, Artur Steranko

W tym filmie Grzegorz Dębowski pokazuje prowincję bez poczucia wyższości i bez romantyzmu. A rzeczywistość sprawiła, że film stał się bardzo aktualny. Zaczyna się jak kino społeczne. Rolnicy protestują pod nowobogackim domem posła, który w czasie głosowania w Sejmie sprzeniewierzył się ich interesom. Tylko że kiedy już wszyscy się rozchodzą kamera pokazuje wystającą z góry gnoju rękę. Ofiara, Waldek Biernacki, był przyjacielem Jarka - organizatora protestu, ale to właśnie jego policjanci przesłuchują jako pierwszego podejrzanego. 

Dębowski pokaże dwulicowość polityka, który zapomniał, że wyszedł ze wsi, skupuje ziemię, robi własne interesy, a na końcu filmu widz dowie się jak umarł Biernacki. Ale „Tyle co nic” nie jest ani kryminałem ani kinem politycznym. W tym filmie widz znajdzie wszystko. Atmosferę wsi, próbę spojrzenia na Kościół, interesowność i dwulicowość księży, pokątne interesy. Ale też osamotnienie wsi, dwuznaczną rolę mediów, a przede wszystkim galerię pełnokrwistych postaci. Prosty z pozoru świat kryje ogromne namiętności. Wszystko jest tu bardziej skomplikowane niż się wydaje. A czyjeś życie? Czy naprawdę zostanie po nim „tyle co nic”? Ciekawy obraz, daleko odbiegający od schematów, jakie zwykle pojawiają się w filmach o wsi.

20 dni w Mariupolu

Reż.: Mścisław Czernow