Sposób na aktywizację dojrzałych pracowników

Wraz ze starzeniem się polskiego społeczeństwa rezerwy kadrowe firm zaczną się kurczyć. Częściej więc będą musiały sięgać po dojrzałych pracowników. O tym, jakich potrzebujemy rozwiązań, by uzyskać wzrost zatrudnienia osób w wieku 45 plus, rozmawiali eksperci podczas dyskusji zorganizowanej przez Polską Agencję Rozwoju Przedsiębiorczości w redakcji „Rzeczpospolitej”.

– Możemy tworzyć zachęty do posiadania większej liczby dzieci, ale to nie rozwiąże problemu braków kadrowych w perspektywie dziesięciu lat. Trzeba więc uruchomić niewykorzystane zasoby: dojrzałych pracowników i kobiety – podkreślała Elwira Gross-Gołacka, dyrektor Departamentu Analiz i Prognoz w Ministerstwie Pracy i Polityki Społecznej, które w ramach przyjętego w 2008 roku programu „Solidarność pokoleń” przeprowadzi w tym roku kampanię społeczną promującą aktywność zawodową dojrzałych osób. Kampania ma pomóc osiągnąć strategiczny cel programu, czyli 50-proc. wskaźnik zatrudnienia w grupie osób 55 – 64 lata w 2020 roku.

[srodtytul]Zachęty dla firm[/srodtytul]

Na razie statystyczny Polak znacznie wcześniej niż pracownicy w innych krajach UE rezygnuje z aktywności zawodowej. Po części jest to skutek dyskryminacji starszych pracowników na rynku pracy, choć coraz częściej walczą oni o swoje prawa. Maciej Wandzel z kancelarii prawnej Książek i Wspólnicy przypomniał uchwałę Sądu Najwyższego, która przesądza, że osiągnięcie wieku emerytalnego nie jest uzasadnionym powodem wypowiedzenia umowy o pracę.

Często jest to problem dla pracodawców – gdy mają w firmie osoby, które dawno osiągnęły wiek emerytalny, ale nie rezygnują ze stanowiska. Można je zwolnić, ale nie z racji wieku, ale np. z powodu braku potrzebnych kwalifikacji. Według mec. Wandzla przydałby się przepis pozwalający na rozwiązanie umowy o pracę z pracownikami w wieku emerytalnym – przy spełnieniu dodatkowych przesłanek, na które pozwala dyrektywa ramowa Unii .

– Najłatwiej jest powiedzieć, że dojrzały pracownik powinien przejść na emeryturę, ale my chcemy zachęcić firmy, by z korzyścią dla siebie nauczyły się wykorzystać doświadczenie i wiedzę starszych pracowników, np. zatrudniając ich jako mentorów – podkreślała Anna Świebocka, dyrektor Departamentu Rozwoju Kapitału Ludzkiego w Polskiej Agencji Rozwoju Przedsiębiorczości. PARP w tym roku rozpoczyna dwa projekty doradczo-szkoleniowe wspierające zarządzanie wiekiem w firmach i aktywizację zawodową osób 45 plus.

– To często skutek powszechnych stereotypów, choćby tego, że pracownicy w wieku przedemerytalnym częściej chodzą na zwolnienia. A ze statystyk wynika, że dojrzałe osoby nie są grupą, która najczęściej korzysta ze zwolnień lekarskich – przypominała Anna Świebocka, dodając, że właśnie dlatego PARP kieruje swoje działania przede wszystkim do menedżerów i szefów HR. Chce im pomóc w tworzeniu strategii zarządzania wiekiem. – Teraz rozpoczynamy projekty adresowane przede wszystkim do firm małych i średnich. Chcemy im pokazać, że są narzędzia, które pomogą wykorzystać możliwości dojrzałego pracownika – wyjaśniała Anna Świebocka.

[srodtytul]Pomocne regulacje[/srodtytul]

Beata Kapcewicz, dyrektor zarządzająca serwisu doradczego Architekci Kariery, zwracała uwagę, że w polityce zarządzania w polskich firmach są dwa obszary, które zdecydowanie kuleją. Jeden to mądre rozstanie z pracownikiem odchodzącym z firmy, a drugi to zarządzanie karierą, gdy wraz z wiekiem naturalnie zmieniają się predyspozycje, motywacje i potrzeby ludzi.

Jak jednak zaznaczył Jerzy Nocuń, dyrektor Działu Kadr i Płac Cemex Polska (gdzie program zarządzania wiekiem formalnie działa od dwóch lat), wiele przedsiębiorstw wprowadza w naturalny sposób zarządzanie wiekiem, nawet jeśli nie ma sformalizowanych programów.

– W firmach, gdzie są zaawansowane technologicznie procesy, wiedza nabyta przez lata praktyki to podstawa. Nie można postawić na stanowisku człowieka bez doświadczenia, nawet po najlepszych studiach – podkreślał Jerzy Nocuń, dodając, że przydałyby się regulacje wspierające aktywizację pracowników przechodzących na emeryturę.

Elwira Gross-Gołacka przypomniała, że w ramach programu „Solidarność pokoleń” przewidziano 14 zadań o charakterze legislacyjnym. Dziesięć z nich już zostało ukończonych, w tym m.in. kwestia upowszechniania kształcenia ustawicznego dla osób 45 plus oraz zwolnienia pracodawców z obowiązku płacenia składek na fundusz gwarantowanych świadczeń.

[srodtytul]Sztuka szukania pracy[/srodtytul]

– Regulacje są istotne, ale najlepsza ustawa nie zapewni poprawy zatrudnienia dojrzałych osób. Potrzebne są zmiany świadomości, a one wymagają najwięcej czasu – zaznaczała dyr. Gross-Gołacka. Dodała, że bardzo ważne jest podejście samych pracowników do aktywności zawodowej.

W kształtowaniu tego podejścia mają pomóc przygotowywana przez resort pracy kampania społeczna oraz portal internetowy z informacjami dla dojrzałych pracowników, który powinien wystartować na początku drugiego półrocza. – Bez pracy nad świadomością, nastawieniem trudno mówić o zmianie – podkreślała Violetta Ożdżeńska, zastępca dyrektora Centrum Rozwoju Zasobów Ludzkich, zapowiadając, że portal będzie miejscem wymiany informacji, bazą wiedzy o szkoleniach i trendach na rynku pracy.

– Ani pracodawca, ani ustawodawca nie rozwiążą problemu świadomości pracownika – zgadzała się Beata Kapcewicz. Według niej wiele osób nie jest np. świadomych tego, w jaki sposób pracodawcy szukają doświadczonych kandydatów. A wiele, zwłaszcza mniejszych, firm prowadzi rekrutację ukrytą. Nie zamieszczają ogłoszeń, ale informują znajomych, że mają pracę dla dojrzałej osoby.

– Dlatego to, co należy zrobić w tym wieku, to poinformować swoje otoczenie, że szukamy pracy – radziła Beata Kapcewicz.