Fundusz dla dziecka: na edukację i start w dorosłe życie

Rower, laptop, iPod, telefon komórkowy. Gdy myślimy o drogich prezentach dla dziecka z ważnych okazji, na ogół przychodzą nam do głowy takie właśnie pomysły. Produktom finansowym trudno jest się przebić w takiej konkurencji przede wszystkim dlatego, że w momencie obdarowywania dziecko ich raczej nie doceni.

Dlatego produkty oszczędnościowe dla dziecka są wybierane najczęściej przez rodziców, czasami przez dziadków. Dużą tego typu ofertę mają towarzystwa funduszy inwestycyjnych.

Jej podstawową cechą jest systematyczne wpłacanie nawet stosunkowo niewielkich kwot, za to przez długi, co najmniej kilkunastoletni okres. To, czy w nazwie takiego programu jest podkreślone, że jest on przygotowany specjalnie z myślą o dzieciach, ma w zasadzie drugorzędne znaczenie.

[srodtytul]Dla dzieci podobne jak dla dorosłych[/srodtytul]

Właściwie wszystkie programy dla najmłodszych (oferują je głównie duże towarzystwa) są podobne do typowych planów systematycznego oszczędzania. Czasem różnią się poziomem minimalnych wpłat (w programach dla dzieci jest on niższy) lub liczbą dostępnych funduszy.

Na przykład w Programie Oszczędnościowym dla Dzieci PKO TFI wystarczy wpłacać 50 zł miesięcznie. Jest to kwota o połowę mniejsza w porównaniu ze zwykłym programem oszczędnościowym tego towarzystwa (w PKO TFI, tak jak w większości towarzystw, wpłaty nie muszą być przekazywane co miesiąc, ważne, by zgadzała się ich roczna suma). Podobnie jest na przykład w Aviva Investors TFI oferującym program Pierwszy Krok.

[wyimek]50 złotych miesięcznie można wpłacać do specjalnego programu oszczędnościowego dla dzieci w PKO TFI[/wyimek]

Z kolei w BZ WBK AIB TFI różnica między programem oszczędnościowym dla dzieci a standardowym polega na dostępności funduszy. Pewny Start Dziecka oparty jest jedynie na dwóch funduszach: Arka Ochrony Kapitału i Arka Stabilnego Wzrostu. Natomiast typowy program Moja Przyszłość umożliwia inwestowanie we wszystkie fundusze otwarte Arka.

Podobne rozwiązanie funkcjonuje w Legg Mason TFI. W Celowym Planie Oszczędnościowym Dobry Start środki inwestowane są w fundusz akcji, a na przykład w programie Własny Biznes – w fundusz zrównoważony środkowoeuropejski.

Z kolei w Pioneer Pekao TFI programy PAK i PAK Junior są niemal identyczne, z tym że pierwszy jest przeznaczony dla dorosłych, a właścicielem drugiego mogą być małoletni.

Większość towarzystw funduszy inwestycyjnych rekomenduje jednak dla dziecka typowe programy systematycznego oszczędzania. Rodzice lub opiekunowie osób małoletnich mogą je otwierać i zakładać rejestry bezpośrednio na dzieci.

[srodtytul]Sąd musi się zgodzić na podjęcie środków[/srodtytul]

Rejestracja programu na dziecko – niezależnie od tego, czy jest to specjalny produkt dla młodych ludzi, czy typowy program systematycznego oszczędzania – zazwyczaj wiąże się jednak z pewnymi ograniczeniami. Wszystkie decyzje dotyczące prowadzenia takiego programu podejmują rodzice lub opiekunowie. Chodzi na przykład o przeniesienie środków do innego funduszu czy zmianę deklarowanych wpłat.

Kiedy dziecko skończy 13 lat, może wydawać dyspozycje, jednak tylko za zgodą rodziców lub opiekunów. W pełni decydować o pieniądzach może po skończeniu 18 lat. Może je wówczas np. całkowicie wycofać.

Wcześniej podjęcie pieniędzy nie jest wcale takie proste. – Zgodnie z prawem rodzic lub opiekun może dysponować środkami zgromadzonymi na rejestrze dziecka do kwoty zwykłego zarządu. Powyżej tej kwoty potrzebna jest zgoda sądu opiekuńczego – mówi Michał Paszkowski z PKO TFI.

Kwotę zwykłego zarządu każde TFI określa samodzielnie. Na przykład w PZU TFI rodzic lub opiekun może bez zgody sądu opiekuńczego wycofać najwyżej 3 tys. zł w ciągu roku. W Noble Funds TFI jest to 3 tys. zł miesięcznie, w DWS TFI – 500 zł miesięcznie. Z kolei w Millennium TFI rodzice mogą w każdej chwili wypłacić wszystkie zgromadzone środki (zwykły zarząd obejmuje całą tę sumę).

Przedstawiciele TFI przyznają, że ograniczenie w wypłacie zniechęca niektórych klientów. Fakt, że część pieniędzy będzie przez długi czas niedostępna, zmniejsza atrakcyjność otwierania rejestru na dziecko.

[srodtytul]Zniżki w opłatach manipulacyjnych[/srodtytul]

Istotną zaletą programu systematycznego oszczędzania, niezależnie od tego, czy jego właścicielem jest dziecko czy dorosły, są zniżki w opłatach dystrybucyjnych pobieranych przy wpłacaniu pieniędzy do funduszy.

Generalna zasada jest taka, że im większą sumę wpłat zadeklarujemy (zazwyczaj dotyczy to najbliższego roku, potem deklarację możemy zmienić) oraz im dłużej zamierzamy gromadzić środki (najczęściej jest to: trzy, pięć, dziesięć lat; w niektórych towarzystwach okres ten również możemy zmieniać), tym otrzymamy większe zniżki. Niekiedy rosną one w kolejnych latach inwestowania, aż w końcu TFI w ogóle zaprzestaje pobierania opłat manipulacyjnych.

Na przykład w KBC TFI w pierwszym i drugim roku wpłacania pieniędzy do programu systematycznego oszczędzania zniżka wynosi 25 proc., w trzecim i czwartym roku 50 proc., w piątym roku 75 proc., a potem jesteśmy już zwolnieni z opłaty. W PKO TFI opłata znika po trzech latach oszczędzania. W Union Investment TFI zniżki wynoszą do 70 proc. w zależności od wybranego programu.

W niektórych towarzystwach klient jest obciążany kosztami w razie zbyt wczesnego zerwania umowy. Na przykład PZU TFI pobierze opłatę, jeśli klient podejmie środki w ciągu pierwszych pięciu lat oszczędzania; nie dotyczy to jednokrotnej wypłaty nieprzekraczającej 10 proc. zgromadzonych oszczędności. W BZ WBK AIB TFI wycofanie się z programu przed upływem pięciu lat oznacza, że przepadają wszystkie dodatkowe jednostki gromadzone na rejestrze jako forma zniżki w opłacie dystrybucyjnej.

Niektóre towarzystwa inkasują jednorazową opłatę manipulacyjną przy przystępowaniu do programu. Potem klient nie jest już obciążany żadnymi kosztami. W Skarbiec TFI opłata taka wynosi 500 zł. Podobnie jest w Legg Mason TFI. Tam opłaty są zróżnicowane. Na przykład w programie Dobry Start, jeśli odkładamy co miesiąc 500 zł przez 15 lat, płacimy jednorazowo blisko 1500 zł.

[ramka][srodtytul]Adam Johaniuk, dyrektor sprzedaży w PKO TFI[/srodtytul]

Według ostatnich badań PBS, zrobionych na zlecenie PKO TFI, Polacy jako cel oszczędzania najczęściej podają przyszłość dzieci. Wśród klientów TFI taki cel wskazało aż 40 proc. badanych. Trzech na dziesięciu respondentów z tej samej grupy za ważny powód oszczędzania również uznało wykształcenie dzieci.

Fundusze inwestycyjne są coraz częściej wykorzystywane do zabezpieczenia przyszłości najmłodszych. Czas inwestycji nie jest ograniczony tak jak w przypadku lokaty bankowej czy obligacji. Można gromadzić środki na rejestrze funduszu, którego właścicielem jest dziecko, co w istotny sposób zabezpiecza jego interesy.

Ponadto fundusz najlepiej sprawdza się jako forma inwestycji długoterminowej. Kilka lub kilkanaście lat to doskonały okres na zainwestowanie w najbardziej zyskowne fundusze akcji. W krajach rozwiniętych w ten sposób uczy się młode pokolenie myślenia o przyszłości.

Warto pomyśleć o produktach finansowych w roli prezentu dla dziecka. Jest to szczególnie ważne w czasach, kiedy środki masowego przekazu promują konsumpcyjny styl życia oparty na krótkowzrocznych decyzjach.[/ramka]

[ramka][srodtytul]Regularnie, czyli mniej ryzykownie[/srodtytul]

- Programy systematycznego oszczędzania, m.in. dzięki zniżkom w opłatach, mobilizują do regularnego zakupu jednostek funduszy. Główną zaletą takiej strategii jest ograniczenie ryzyka, że nabędziemy wszystkie jednostki po zbyt wysokiej cenie (tak może się zdarzyć w przypadku jednorazowej inwestycji).

- Strategia ta sprawdza się wówczas, gdy przy kolejnych wpłatach do funduszu jednostki są coraz tańsze. Bo gdy drożeją, ostatecznie średnia cena zakupu będzie wyższa niż w sytuacji, gdybyśmy cały kapitał wpłacili do funduszu na samym początku. Jeśli wycofamy się z funduszu jeszcze w czasie hossy, mniej zarobimy. Jeśli zastanie nas bessa, więcej stracimy.

- Analitycy podkreślają, że im dłuższy horyzont inwestycyjny (najlepiej jeśli jest co najmniej kilkunastoletni), obejmujący różne fazy cyklu giełdowego, tym opłacalność systematycznego oszczędzania jest wyższa w porównaniu z jednorazową wpłatą.