Smartfony nie są receptą na e-wykluczenie

Smartfony wywołały rewolucję na miarę tej, jaką zapoczątkowały komputery PC w latach 70. i 80. Jak podaje firma IDC, stanowią już ponad połowę kupowanych w Polsce telefonów komórkowych.

Te dane wyglądają optymistycznie, jednak gdy spojrzymy na wszystkie obecne na rynku urządzenia, udział smartfonów wśród nich będzie znacznie mniejszy. A liczba korzystających z nich starszych osób – znikoma. Podczas gdy telefony komórkowe ma już około 90 proc. Polaków (jak podaje Urząd Komunikacji Elektronicznej), to wśród nich smartfony stanowią od 20 proc. (wg danych T-Mobile) do 31 proc. (wg TNS Polska).

Nie ma takiej potrzeby

Walka z e-wykluczeniem to jedno z podstawowych działań Europejskiej Agendy Cyfrowej, a co za tym idzie – obszar aktywności również polskiego rządu. Wygląda jednak na to, że działania te wciąż nie trafiają do ludzi starszych, stanowiących największą grupę wśród e-wykluczonych.

Według badania NetTrack zrealizowanego przez firmę MillwardBrown, osoby po 60. roku życia stanowią zaledwie 6 proc. z niemal 18 mln internautów w Polsce. A to plasuje nas na dalekim miejscu wśród państw Unii Europejskiej.

Nieco bardziej optymistyczne informacje płyną z najnowszego badania „Diagnoza Społeczna 2013", według którego z sieci korzysta 35,5 proc. osób w wieku 60–64 lat oraz 14,1 proc. seniorów w wieku powyżej 65. roku życia.

– Część e-wykluczonych Polaków to ludzie, którzy nie mają dostępu do sieci, jednak gros „nieinternautów" stanowią ci, którzy po prostu nie mają potrzeby korzystania z Internetu lub nie potrafią tego robić – twierdzi Włodzimierz Schmidt, prezes IAB Polska.

Podobne powody niekorzystania z sieci przedstawiają mieszkańcy całej UE w badaniu Eurostat 2012. Tam średnio połowa osób w wieku 55–64 lata i trzy czwarte powyżej 65. roku życia nigdy nie korzystały z Internetu. Tłumaczą to przede wszystkim brakiem zainteresowania tym, co sieć może zaoferować internautom. Tymczasem dla młodszych grup wiekowych Internet stał się jednym z podstawowych narzędzi usprawniających pracę, naukę, zapewniających rozrywkę czy kontakty społeczne.

– Uświadomienie seniorom tych benefitów jest podstawowym zadaniem w walce z e-wykluczeniem – uważa Włodzimierz Schmidt. – Dlatego tak ważna jest skierowana do nich edukacja.

– W Polsce aż 10 mln ludzi powyżej 50. roku życia nie korzysta z Internetu, co oznacza m.in. gorszy dostęp do rynku pracy, handlu i usług oraz odcięcie od narzędzi e-państwa – dodaje Krzysztof Głomb, prezes Stowarzyszenia „Miasta w Internecie", które realizuje projekt „Polska Cyfrowa Równych Szans". – Z myślą o tych ludziach wysłaliśmy w teren przeszło 2500 wolontariuszy, tzw. latarników, którzy od 2,5 roku szkolą seniorów w korzystaniu z Internetu. Z tych zajęć skorzystało już ponad 70 tys. osób – twierdzi Krzysztof Głomb.

Według badania mobiu – marki należącej do Cube Group i Interactive Research Center – w posiadaniu smartfona jest obecnie 10 proc. Polaków powyżej 50. roku życia. Badanie to, co trzeba zaznaczyć, prowadzone było wśród internautów, tak więc procent ten jest zapewne zawyżony dla ogółu społeczeństwa.

Do sieci z domu

Ilu zatem seniorów wchodzi do Internetu za pośrednictwem smartfonów? Dokładnych danych dla Polski brak. Raport IAB Mobile 2012'Q4 podaje, że 51 proc. rodzimych internautów korzysta z sieci za pośrednictwem smartfona, zaś według raportu UKE z 2012 roku Internetu mobilnego używa zaledwie 14,4 proc. wszystkich Polaków.

Patrząc na te dane, nietrudno się domyślić, że wśród osób po pięćdziesiątce ten odsetek jest znikomy.

Dane europejskie też nie są imponujące. Według raportu Eurostatu tylko 18 proc. osób mających 45–54 lata i 11 proc. ludzi w wieku 55–74 lat korzysta z sieci poprzez urządzenia mobilne, a więc smartfony lub tablety.

Skąd ten niski odsetek? Wina nie leży po stronie cen smartfonów, które coraz częściej kupić można za złotówkę. Może to kwestia dyktowanych przez operatorów stawek za pakiety Internetu mobilnego?

– W drugiej połowie ubiegłego roku nastąpił przełom w popularyzacji smartfonów w Polsce, a był on związany ze zdecydowaną obniżką cen dostępu do Internetu mobilnego u operatorów – zbija ten argument Paweł Kolenda, menedżer ds. badań ze Związku Pracodawców Branży Internetowej IAB.

Dodaje, że problem z upowszechnieniem smartfonów wśród osób starszych wypływa z czego innego: – Barierę stawia przed seniorami dotykowy interfejs. Jest to dla nich obcy, nieintuicyjny sposób obsługi urządzeń. I niewygodny. Nie przypadkiem telefony komórkowe kierowane do starszych ludzi są wyposażone w duże, wyraźne klawisze i wielkie czcionki. Na małym ekranie smartfona trudno seniorom cokolwiek zobaczyć – uważa Kolenda.

Również dane ogólnoeuropejskie mówią o tym, że im kto starszy, tym chętniej korzysta z sieci w zaciszu własnego domu. Wyłącznie w ten sposób łączy się z Internetem niemal 80 proc. osób z grupy 65+ oraz ponad połowa internautów mających 55–64 lata.