Złote zasady ochrony znaków towarowych dla zapobiegliwego przedsiębiorcy

Coraz więcej przedsiębiorców, jest świadomych faktu, że znak towarowy jest jednym z najważniejszych instrumentów, jakich można użyć do ekspansji na rynku i wzrostu sprzedaży towarów lub usług. Atrakcyjne i łatwo rozpoznawalne oznaczenie towaru jest bowiem czynnikiem przyciągającym klientów, co w konsekwencji może zadecydować o sukcesie gospodarczym danego przedsiębiorstwa. Przedsiębiorcy szukają więc ochrony znaku poprzez rejestrację, m.in. w Urzędzie Patentowym RP. Jakie podstawowe zasady warto znać przed podjęciem decyzji o nowej nazwie i jej ochronie?

Rejestrowalne znaki towarowe to nie tylko marka towarów lub usług, które przedsiębiorca oferuje i wprowadza do obrotu.

Oprócz klasycznych znaków, takich jak nazwa firmy i logo produktu, jako znak może być chroniony również zewnętrzny wygląd produktu i jego opakowanie, slogan, którym reklamujemy produkt, dźwięk i melodia (np. przysłowiowy jingiel z reklam telewizyjnych i radiowych), szczególne kolory lub kolorystyka charakterystyczna dla produktu, hologramy, grafiki i domeny, jak i niezwykle innowacyjne znaki ruchome, zapachowe lub smakowe, co do których specjaliści od własności intelektualnej spierają się jeszcze, czy i jak mogą być chronione.

Warto też podejść do sprawy ochrony dóbr niematerialnych w sposób jeszcze bardziej nowatorski – znak towarowy na przykład w formie logo lub forma plastyczna towaru i jego opakowania mogą być również zarejestrowane jako wzór przemysłowy, pod warunkiem że stanowi on zewnętrzną postać produktu oraz spełnia kryterium nowości, tj. nie został wcześniej podany do wiadomości publicznej lub wprowadzony do obrotu.

Czołowe produkty są więc obecnie chronione w kompleksowy sposób poprzez wiele różnych rejestracji znaków, jak i wzorów przemysłowych nowych odmian, serii i wersji produktu.

Nowoczesny przedsiębiorca powinien zadać sobie pytanie, w jaki sposób w jego przedsiębiorstwie zabezpieczone i chronione są najważniejsze wartości niematerialne czołowych produktów.

Czy posiada aktualną rejestrację polską, wspólnotową lub międzynarodową chociażby nazwy swojego produktu? Czy zapobiegliwie ochronił inne elementy wyróżniające jego produkt na rynku? Czy przed wprowadzeniem innowacyjnego produktu zabezpieczył jego ochronę?

Procedurę zastrzegania znaku należy zawsze poprzedzić gruntownym sprawdzeniem, czy wybrane przez nas oznaczenie lub znak do niego podobny nie został już wcześniej zgłoszony do rejestracji przez osobę trzecią

Biorąc pod uwagę, iż rejestrację znaku lub wzoru uzyskuje się w zależności od sposobu i prawa, które chce się zastrzec, w ciągu sześciu miesięcy do dwóch – czterech lat, wczesna i dalekowzroczna zapobiegliwość w planowaniu ochrony praw własności intelektualnej to pierwsza cnota przedsiębiorcy, który należycie chce dbać o zabezpieczenie swoich praw.

Następną nie do przecenienia kwestią jest sprawdzanie i kontrola praw innych przedsiębiorców na rynku przed podjęciem działań, które później mogą okazać się nieodwracalne. Procedurę zastrzegania znaku należy zawsze poprzedzić gruntownym sprawdzeniem, czy wybrane przez nas oznaczenie lub znak do niego podobny nie zostały już wcześniej zgłoszone do rejestracji przez osobę trzecią.

Pozwoli to nam na uniknięcie z jednej strony niemiłych niespodzianek, gdy Urząd Patentowy informuje o niemożności zastrzeżenia prawa, w które przedsiębiorca już zainwestował, gdyż jest ono podobne lub identyczne z wcześniejszym prawem innego przedsiębiorcy. Z drugiej strony może to nas uchronić przed o wiele poważniejszymi skutkami wprowadzenia na rynek produktu, który narusza prawa osoby trzeciej, co może skutkować, zwłaszcza na rynkach europejskich i w Stanach Zjednoczonych, skomplikowanymi procesami sądowymi i odszkodowaniami.

Choć wydaje się to może truizmem, z doświadczenia wynika, iż podobne sprawy nazbyt często można spuentować: mądry przedsiębiorca po szkodzie.

Warto zadać sobie też zawczasu trud w wyborze marki, nie wybierając znaku opisowego. Nie warto bowiem inwestować na wiele lat w czołową nazwę firmy, która okaże się mało wartościowa i po prostu słaba. Jest tak wówczas, gdy przedsiębiorca wybiera sobie na znak nazwę w gruncie rzeczy opisową lub rodzajową dla produktu, który jest nim opatrzony, lub nazwę wskazującą na same właściwości produktu, wbrew pozorom częsta praktyka działów marketingu spółki lub agencji reklamowych.

Nie wolno zwlekać zbyt długo, gdy pojawi się konkurent, który w nieuczciwy sposób narusza znak towarowy lub korzysta z renomy przedsiębiorstwa

Znaki takie, choć czasem rejestrowalne, zwłaszcza gdy posiadają dodatkową grafikę, zawsze będą znakami słabymi, gdyż trudno zakazać konkurentom używania słowa, które w gruncie rzeczy wskazuje na cechy samego produktu. Warto myśleć od razu kategoriami międzynarodowymi – choć wybrana przez przedsiębiorcę nazwa nie jest opisowa w języku polskim, może być taka w obcym języku, najczęściej w języku angielskim. Jeśli więc w perspektywie najbliższych pięciu – dziesięciu lat istnieje możliwość ekspansji firmy na rynki międzynarodowe, wskazane jest zawczasu pomyśleć o wyborze, a później ochronie znaku, który będzie mógł być marką, jeśli nie globalną, to chociażby europejską.

Niektóre znaki towarowe, w wyniku zarówno funkcjonowania w obrocie, jak i inwestycji w jakość i marketing produktów, stają się z czasem powszechnie znane i renomowane. Także w takich przypadkach warto być zapobiegliwym. Przy jakimkolwiek sporze przedsiębiorca posiadający renomowane oznaczenie musi bowiem wykazać dowodami, iż jego znak nabył cechy renomy, powszechnej znajomości i sławy przed datą powstania sporu – warto więc zawczasu i systematycznie gromadzić dowody na renomę oznaczenia, chociażby poprzez zbiór dyplomów i odznaczeń, reklam marki i wypowiedzi o firmie w prasie, badań rynku i badań opinii publicznej, raportów z wydatków reklamowych i inwestycji finansowych w marketing i wartość marki, jak i raportów księgowych z inwestycji w prawną ochronę marki. Im wcześniejszy i bardziej systematyczny zbiór dowodów, tym większa jest szansa powodzenia w sporze.

Nie wolno zwlekać zbyt długo, gdy pojawi się konkurent, który w nieuczciwy sposób narusza znak towarowy lub korzysta z renomy przedsiębiorstwa. W praktyce się okazuje, iż im szybszy, nieuchronny i bardziej zdecydowany jest sprzeciw wobec podobnych działań, tym większe szanse ma przedsiębiorca w przeciwstawieniu się naruszaniu jego praw. Oprócz kwestii przedawnienia roszczeń pojawia się bowiem kwestia swoistego tolerowania naruszeń znaku w obrocie. Prowadzi to nie tylko do koegzystencji skonfliktowanych znaków, ale także do większej zuchwałości innych konkurentów w nieuczciwych działaniach wobec lidera na rynku.