Niezwykłe osiedle sprzed 6 tys. lat znajduje się koło miejscowości Nebeliwka w zachodniej części Ukrainy. Badają je naukowcy z Instytutu Archeologii Ukraińskiej Akademii Nauk w Kijowie, pracami kierują Natalia Burdo i Mychajło Widejko.
Za pomocą aparatury geofizycznej ustalono, że osiedle zajmowało 238 hektarów, w jego obrębie zlokalizowano ślady po 1200 budynkach oraz 50 ulicach.
Centralnym obiektem była dwupoziomowa świątynia długości 60 i szerokości 20 metrów wzniesiona z drewna i gliny. Piętro było podzielone na pięć pomieszczeń, których podłogi i ściany udekorowane były czerwonymi malowidłami – nadawało to im charakter ceremonialny. Znajdowało się w nich osiem glinianych platform służących jako ołtarze. Na jednym z nich zachowały się przepalone kości jagniąt składanych w ofierze. Na parterze znajdowało się siedem pomieszczeń.
Wewnątrz świątyni archeolodzy znaleźli figurki przedstawiające w sposób schematyczny nagie kobiety, a także fragmenty ozdób ze złota i kości wielkości około 2,5 cm przeznaczone prawdopodobnie do wpinania we włosy.
Nie wiadomo, dlaczego opuszczono osiedle, być może powodem był pożar, który całkowicie je zniszczył. Osiedle w Nebeliwce przypomina osady znane z Bliskiego Wschodu z tego okresu, z Anatolii i Mezopotamii.
