Asystenci sędziów tylko po stażu

O reformie instytucji asystenta Ministerstwo Sprawiedliwości myśli i mówi od dawna. – Likwidację aplikacji ogólnej prowadzonej na obecnych zasadach zamierzamy dopisać do projektu założeń nowelizacji ustawy o Krajowej Szkole Sądownictwa i Prokuratury, który jest już w trakcie uzgodnień międzyresortowych – mówi „Rz" Jacek Gołaczyński, wiceminister sprawiedliwości.

Pozostaną więc trzy rodzaje aplikacji specjalistycznych: sędziowska, prokuratorska i referendarska. W ciągu najbliższych miesięcy na prawniczym rynku mogą się pojawiać trzy rodzaje asystentów: najstarsi, którzy trafili do zawodu przed wprowadzeniem aplikacji ogólnej, aplikanci KSSiP oraz – po deregulacji – absolwenci studiów prawniczych. Projekt czeka na uchwalenie.

Wystarczy prawo

Dziś w kraju zatrudnionych jest 3 tys. asystentów sądowych. Zainteresowanie tym zawodem wciąż jednak spada. Kilka miesięcy temu nieobsadzonych było 160 etatów, dziś jest ich już ponad 200. Co trzeci konkurs ogłaszany na wakat pozostaje nierozstrzygnięty, gdyż brakuje chętnych.

Powód? Profesja jest słabo opłacana, nie ma też jasnych kryteriów awansu. Najniższe wynagrodzenie to 2,6 tys. zł, a maksymalne 3824 zł. Aplikanci ogólni w Krakowie dostają stypendium w wysokości ok. 3,3 tys. zł.

– Nic dziwnego, że chętnych brakuje, skoro idąc do pracy w sądzie po roku ciężkiej nauki, zarabiamy mniej niż podczas odbywania aplikacji w Krakowie – mówi „Rz" Łukasz Kalicki, asystent w jednym z poznańskich sądów.

– Doświadczenia wskazują, że ukończenie wyższych studiów prawniczych wystarczy do zajmowania stanowiska asystenta – uznali posłowie PO i proponują szybką nowelizację ustawy – Prawo o ustroju sądów powszechnych. Jedynym stawianym wymaganiem jest dyplom ukończenia studiów prawniczych.

W ciągu pierwszych dwóch lat pracy asystent odbędzie roczny staż organizowany przez KSSiP. Do jego ukończenia ma być zatrudniany na podstawie umowy o pracę na czas określony (z możliwością jej wcześniejszego rozwiązania). Z obowiązku odbycia stażu zwolnieni będą aplikanci ogólni (po aplikacji) lub osoby ze zdanym egzaminem sędziowskim, prokuratorskim, notarialnym, adwokackim albo radcowskim.

Staż ma pomóc w teoretycznym i praktycznym przygotowaniu do wykonywania obowiązków. Potrwa rok i zakończy się egzaminem. Jego pozytywny wynik jest warunkiem dalszego zatrudnienia asystenta.

Rada bardzo krytyczna

W sprawie aplikacji ogólnej kilkakrotnie głos zabierała Krajowa Rada Sądownictwa. Podkreśla, że aplikacja ogólna jest zbędna i powinna być docelowo zlikwidowana (wchłonięta przez aplikację sędziowską). Rada stoi na stanowisku, że nie realizuje ona celów, dla których została wprowadzona, a tylko generuje ogromne koszty (co najmniej 4–5 mln zł w skali roku). Należy ją zatem jak najszybciej zlikwidować, poszerzając program aplikacji sędziowskiej, która powinna trwać trzy lata, a nie dwa i pół (to samo dotyczy aplikacji prokuratorskiej).

Ministerstwo Sprawiedliwości, które odpowiada za sprawne funkcjonowanie sądownictwa, od dawna myślało o deregulacji zawodu asystenta. Teraz zamierza wpisać likwidację aplikacji do projektu, który niebawem trafi pod obrady rządu. Swoje pomysły mają też sędziowie i sami asystenci.

KRS jest zgodna, że trzeba obniżyć wymagania i pozwolić ubiegać się o stanowisko absolwentom prawa.