Zamiana nieruchomości między miastem na prawach powiatu a Skarbem Państwa

Własność nieruchomości zostanie przeniesiona na tego samego podatnika, ale na inny podmiot. To wystarcza, by uznać, że mamy do czynienia z dostawą towaru – uznał NSA.

Publikacja: 12.02.2019 05:30

Zamiana nieruchomości między miastem na prawach powiatu a Skarbem Państwa

Foto: Adobe Stock

Dokonując dostawy nieruchomości należącej do gminnego zasobu, miasto występuje w roli właściciela nieruchomości, dokonując z kolei w ramach zamiany dostawy nieruchomości z zasobów Skarbu Państwa, reprezentuje Skarb Państwa. Własność nieruchomości jest przenoszona na tego samego podatnika, ale na inny podmiot. To wystarcza, aby uznać, że ma miejsce odpłatna dostawa towarów podlegająca opodatkowaniu VAT – orzekł Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z 31 stycznia 2019 r., sygn. I FSK 2159/15.

Czytaj także: Zamiana publicznych nieruchomości a opodatkowanie VAT - wyrok NSA

Wniosek o interpretację

Miasto wystąpiło o wydanie interpretacji w zakresie podatku VAT. We wniosku wskazało, że zamierza zawrzeć umowę zamiany nieruchomości ze Skarbem Państwa. Miasto jest podatnikiem VAT z tytułu dostawy nieruchomości stanowiącej jego własność, jest nim również w zakresie czynności wykonywanych w imieniu Skarbu Państwa. Miasto zapytało czy faktycznie należy uznać, że zamiana nieruchomości pomiędzy Skarbem Państwa a miastem w sytuacji, gdy prezydent miasta jest jednocześnie organem wykonawczym gminy mającej status miasta na prawach powiatu oraz reprezentuje jako osoba wykonująca funkcję starosty Skarb Państwa, który gospodaruje jego zasobem nieruchomości, jest transakcją podlegającą opodatkowaniu VAT. Powyższe oznaczałoby bowiem, że miasto byłoby podatnikiem VAT dla obu tych transakcji.

Miasto stanęło na stanowisku, że transakcja taka opodatkowaniu VAT nie podlega. Argumentowało, że w omawianym przypadku dochodzi co prawda do zamiany nieruchomości w sensie cywilnoprawnym, nie dochodzi jednak do wyzbycia się przez miasto na prawach powiatu władztwa ekonomicznego nad rzeczą. W wyniku dokonanej zamiany bowiem władztwo to nadal pozostanie w zasobach tego samego podatnika.

Stanowisko organu podatkowego

Dyrektor Izby Skarbowej w Warszawie w interpretacji z 16 lipca 2014 r., sygn. IPPP2/443-465/14-2/KOM uznał stanowisko miasta za nieprawidłowe. W uzasadnieniu powołał art. 14 ust. 3 ustawy o gospodarce nieruchomościami, zgodnie z którym nieruchomości mogą być przedmiotem zamiany między Skarbem Państwa a jednostkami samorządu terytorialnego oraz między tymi jednostkami.

Wskazał, że prezydent miasta jako organ jednostki samorządu terytorialnego z jednej strony działa w imieniu tej jednostki, z drugiej jednak jako reprezentant Skarbu Państwa działa w imieniu Skarbu Państwa. Reprezentuje więc w tym zakresie dwie osoby prawne. Przy czym prezydent miasta nie może być odrębnym podatnikiem VAT – w każdym przypadku podatnikiem jest miasto (gmina) i to ono dokonuje rozliczeń w VAT. W sprawie będącej przedmiotem wniosku mamy do czynienia z sytuacją, kiedy podmiotem będącym właścicielem nieruchomości, które stają się przedmiotem zamiany, i podmiotem przejmującym te nieruchomości, jest ten sam podatnik VAT.

Dokonując jednak dostawy nieruchomości należącej do gminnego zasobu, miasto występuje w roli właściciela nieruchomości – gminy, dokonując z kolei – w zamian za tę nieruchomość – dostawy (zamiany) nieruchomości z zasobów Skarbu Państwa, reprezentuje Skarb Państwa. Własność nieruchomości zostanie przeniesiona co prawda na tego samego podatnika, ale na inny podmiot - gmina (miasto) nie będzie mogła już dysponować przedmiotową nieruchomością jak właściciel, podobnie jak Skarb Państwa nieruchomością przekazaną gminie.

Wyrok WSA i NSA

Sprawa trafiła do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie, który wyrokiem z 30 czerwca 2015 r., sygn. III SA/Wa 3384/14, uznał stanowisko organu podatkowego za nieprawidłowe i interpretację uchylił.

Odmiennego zdania był jednak Naczelny Sąd Administracyjny. W ustnym uzasadnieniu wyroku wskazał, że co do zasady należy zgodzić się ze stanowiskiem, że gmina jako podatnik VAT władając na podstawie ustawy o gospodarce nieruchomości określonymi gruntami należącymi do Skarbu Państwa nie może nimi swobodnie dysponować jak właściciel. Gmina włada nimi i gospodaruje, gdyż taki obowiązek nakłada na nią ustawa, przy czym władztwo to objawia się przede wszystkim w czynnościach administracyjnych.

Sąd podzielił stanowisko, że prezydent miasta w przedmiotowej sprawie działa w dwojakiej roli: z jednej strony przekazuje nieruchomości należące do miasta na rzecz Skarbu Państwa, z drugiej natomiast sam ten Skarb Państwa reprezentuje. Prezydent miasta nie może jednak być podatnikiem VAT z tej przede wszystkim przyczyny, że nie jest podmiotem samodzielnie prowadzącym działalność gospodarczą. Zgodzić się zatem należy z organem podatkowym, że prezydent miasta nie działa na własny rachunek i na własną odpowiedzialność, gdyż nie jest - ze względu na brak wyodrębnienia - jednostką organizacyjną. W każdym przypadku podatnikiem VAT jest miasto (gmina) i to ono dokonuje rozliczeń tego podatku.

W omawianej sprawie mamy do czynienia z sytuacją, kiedy podmiotem będącym właścicielem zamienianej nieruchomości oraz podmiotem tę nieruchomość przejmującym jest ten sam podatnik VAT. Dokonując jednakże dostawy nieruchomości należącej do zasobu gminnego miasto występuje w roli właściciela nieruchomości – gminy, dokonując z kolei – w zamian za tę nieruchomość – dostawy nieruchomości z zasobów Skarbu Państwa reprezentuje Skarb Państwa. Własność nieruchomości zostanie przeniesiona na tego samego podatnika, ale co istotne na inny podmiot. W ocenie NSA, powyższe wystarcza, aby uznać, że w takim przypadku mamy do czynienia z dostawą towaru. Wyrok jest prawomocny.

Komentarz eksperta

Agnieszka Bieńkowska, doradca podatkowy, partner w Gekko Taxens Doradztwo Podatkowe

Tematyka opodatkowania VAT przeniesienia własności nieruchomości pomiędzy miastem na prawach powiatu a Skarbem Państwa była już przedmiotem orzeczeń i uchwał NSA. Wprawdzie większość wyroków dotyczyła wywłaszczeń, przesądzono w nich jednak, że jeżeli za dokonaną dostawę następuje zapłata, to dostawa taka spełnia kryteria odpłatnej dostawy towarów, o której mowa w przepisach o VAT. Konsekwencją takiego podejścia jest to, że czynność taką należy rozpatrywać tak jak „zwykłą" sprzedaż. Oznacza to dalej, że to, czy w danym przypadku zamiana nieruchomości będzie opodatkowana czy też nie zależy de facto od charakteru tej konkretnej nieruchomości. Jeśli przedmiotem zamiany będą nieruchomości, których sprzedaż korzysta ze zwolnienia z VAT, zamiana taka nie będzie wiązała się z koniecznością naliczenia podatku. Jeśli jednak w danym przypadku zamiana skutkować będzie koniecznością naliczenia podatku VAT należnego, pojawi się podatek VAT, którego odliczenie będzie uzależnione będzie od tego do jakich celów dana nieruchomość będzie wykorzystywana przez stronę ją otrzymującą.

Dokonując dostawy nieruchomości należącej do gminnego zasobu, miasto występuje w roli właściciela nieruchomości, dokonując z kolei w ramach zamiany dostawy nieruchomości z zasobów Skarbu Państwa, reprezentuje Skarb Państwa. Własność nieruchomości jest przenoszona na tego samego podatnika, ale na inny podmiot. To wystarcza, aby uznać, że ma miejsce odpłatna dostawa towarów podlegająca opodatkowaniu VAT – orzekł Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z 31 stycznia 2019 r., sygn. I FSK 2159/15.

Pozostało 92% artykułu
2 / 3
artykułów
Czytaj dalej. Subskrybuj
Prawo karne
CBA zatrzymało znanego adwokata. Za rządów PiS reprezentował Polskę
Spadki i darowizny
Poświadczenie nabycia spadku u notariusza: koszty i zalety
Podatki
Składka zdrowotna na ryczałcie bez ograniczeń. Rząd zdradza szczegóły
Ustrój i kompetencje
Kiedy można wyłączyć grunty z produkcji rolnej
Sądy i trybunały
Sejm rozpoczął prace nad reformą TK. Dwie partie chcą odrzucenia projektów