- Rada gminy chce zastrzec w statucie biblioteki możliwość prowadzenia przez nią działalności gospodarczej m.in. w zakresie usług komputerowych i introligatorskich. Dochody z tej działalności byłyby przeznaczane na cele statutowe biblioteki. Czy takie rozwiązanie jest zgodne z przepisami?
Tak. Ogólne zasady działania bibliotek określa ustawa o bibliotekach (dalej u.b.). W art. 19 ust. 2 u.b. przewidziano, że gmina ma obowiązek prowadzenia co najmniej jednej gminnej biblioteki publicznej, wraz z odpowiednią liczbą filii i oddziałów oraz punktów bibliotecznych. Zgodnie z art. 4 ust. 1 u.b. do zadań biblioteki należy m.in. obsługa użytkowników, w tym przede wszystkim udostępnianie zbiorów i prowadzenie działalności informacyjnej. Do zadań biblioteki może należeć także prowadzenie działalności bibliograficznej, dokumentacyjnej, naukowo-badawczej, wydawniczej, edukacyjnej, popularyzatorskiej i instrukcyjno-metodycznej (art. 4 ust. 2 u.b.). W art. 14 ust. 1 u.b. zastrzeżono, że usługi biblioteki, której organizatorem jest jednostka samorządu terytorialnego, powinny być ogólnie dostępne. Zasadniczo usługi te są bezpłatne. Opłaty mogą być pobierane m.in. za usługi informacyjne, bibliograficzne i reprograficzne, z tym, że wysokość tych opłat nie może przekraczać kosztów wykonania usługi (art. 14 ust. 2-3 u.b.).
W orzecznictwie podkreśla się jednak, że – zgodnie z art. 2 u.b. – w zakresie nieuregulowanym tą ustawą do bibliotek stosuje się odpowiednio przepisy o organizowaniu i prowadzeniu działalności kulturalnej. W myśl art. 2 ustawy o organizowaniu i prowadzeniu działalności kulturalnej (dalej u.d.k.) biblioteki są jedną z form organizacyjnych tej działalności. Zgodnie z art. 13 ust. 2 pkt 6 u.d.k. w statucie instytucji kultury można przewidzieć prowadzenie przez nią działalności innej niż kulturalna.
Jak wyjaśniono w wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego z 29 września 2016 r. (sygn. II OSK 2062/16, LEX nr 2119856), zawarte w u.b. odesłanie do przepisów u.d.k. świadczy o woli ustawodawcy rozszerzenia zakresu działalności prowadzonej przez biblioteki. Brak w u.b. regulacji dotyczących prowadzenia przez biblioteki działalności gospodarczej umożliwia odpowiednie zastosowanie w tym zakresie przepisów u.d.k. Biblioteka może dodatkowo prowadzić działalność inną niż ujęta w art. 4 u.b. oraz czerpać z niej zyski, jeżeli dodatkowa działalność nie będzie kolidować z realizacją podstawowych celów tej instytucji kultury. W sytuacji, gdy biblioteka ma prowadzić działalność gospodarczą, powinien przewidywać to jej statut.
Zgodnie z art. 11 ust. 3 pkt 1 i 4 u.b. w statucie biblioteki określa się cele i zadania biblioteki oraz źródła finansowania jej działalności.
