Uzgodnienie płci jest prawem człowieka - wyrok Sądu Apelacyjnego

Sąd Apelacyjny we Wrocławiu uchylił wyrok I instancji o oddaleniu powództwa o uzgodnienie płci, w którym uznano, że płeć człowieka definiowana jest jedynie na podstawie cech fizycznych.

Aktualizacja: 16.02.2021 13:12 Publikacja: 16.02.2021 12:16

Uzgodnienie płci jest prawem człowieka - wyrok Sądu Apelacyjnego

Foto: Adobe Stock

O rozstrzygnięciu poinformował RPO. Przystąpił on do  postępowania o ustalenie płci mężczyzny, którego płeć w akcie urodzenia oznaczona była jako żeńska. Mimo opinii biegłego z zakresu psychologii i seksuologii, który stwierdził u powoda trwałą identyfikację z płcią męską oraz występowanie transseksualizmu, Sąd Okręgowy we Wrocławiu oddalił żądanie powoda o ustalenie, że jest on mężczyzną.

Zdaniem SO, tryb powództwa o ustalenie stosunku prawnego (art. 189 Kodeksu postępowania cywilnego) nie mógł być podstawą do orzekania w sprawie. Płeć jest rozumiana w polskim porządku prawnym wyłącznie jako płeć fizyczna (biologiczna) i nie stanowi dobra osobistego, ani prawa lub stosunku prawnego, którego istnienie lub nieistnienie można ustalić w procesie sądowym.

Czytaj też: Zmiana płci za granicą musi być uwzględniona w polskim paszporcie. Ważny wyrok NSA

W uzasadnieniu wyroku sąd I instancji wskazał także, że pozorność sporu – o której świadczy uznanie powództwa przez pozwanych – wyklucza możliwość istnienia realnego interesu prawnego po stronie powoda. Ponadto doszedł do wniosku, że nawet gdyby przyjąć koncepcję o dopuszczalności orzekania o ustaleniu płci na podstawie art. 189 k.p.c., w niniejszej sprawie należałoby ustalić, że powód jest kobietą, ponieważ wykazuje fizyczne cechy żeńskie, a występujące męskie cechy fizjonomii zostały wywołane sztucznie, poprzez leczenie hormonalne.

Taki pogląd jest jednak sprzeczny ze standardem ochrony praw człowieka - podkreślał w postępowaniu RPO.

Sąd Apelacyjny we Wrocławiu (sygn. akt I ACa 1233/20) zgodził się z apelacją powoda oraz stanowiskiem Rzecznika Praw Obywatelskich. W wyroku z 12 lutego 2021 r. odwołał się do utrwalonej linii orzeczniczej Sądu Najwyższego oraz przypomniał o standardach wynikających z orzecznictwa Europejskiego Trybunału Praw Człowieka na gruncie art. 8 Europejskiej Konwencji Praw Człowieka (prawo do prywatności i poszanowania życia rodzinnego).

- Prawo do uzgodnienia płci jest prawem człowieka - podkreślił SA. Stosując wyrok ETPCz z 11 października 2018 r. w sprawie S.V. przeciwko Włochom (skarga nr 55216/08), sąd wyjaśnił, że prawo do prywatności należy obecnie wiązać z prawem do wolności, autonomii i prawem do samostanowienia. Z praw tych wynika, że życie prywatne człowieka obejmuje także tożsamość psychiczną i społeczną człowieka, w tym jego identyfikację płciową, którą państwo ma obowiązek uszanować.

Jak podkreślił SA u w ustnych motywach wyroku, tryb powództwa sądowego o ustalenie płci wynika z podjętej przez orzecznictwo próby znalezienia podstawy prawnej, która odpowiadałaby istniejącemu uprawnieniu jednostki do metrykalnej zmiany płci. Skoro bowiem ustawodawca zaniechał jakichkolwiek działań w tym zakresie, orzecznictwo musiało znaleźć odpowiedni środek do realizacji tego uprawnienia. Sąd potwierdził jednocześnie istniejący obowiązek państwa zapewnienia możliwości uzgodnienia płci metrykalnej osoby transseksualnej z jej płcią psychiczną, odczuwaną.

O rozstrzygnięciu poinformował RPO. Przystąpił on do  postępowania o ustalenie płci mężczyzny, którego płeć w akcie urodzenia oznaczona była jako żeńska. Mimo opinii biegłego z zakresu psychologii i seksuologii, który stwierdził u powoda trwałą identyfikację z płcią męską oraz występowanie transseksualizmu, Sąd Okręgowy we Wrocławiu oddalił żądanie powoda o ustalenie, że jest on mężczyzną.

Zdaniem SO, tryb powództwa o ustalenie stosunku prawnego (art. 189 Kodeksu postępowania cywilnego) nie mógł być podstawą do orzekania w sprawie. Płeć jest rozumiana w polskim porządku prawnym wyłącznie jako płeć fizyczna (biologiczna) i nie stanowi dobra osobistego, ani prawa lub stosunku prawnego, którego istnienie lub nieistnienie można ustalić w procesie sądowym.

2 / 3
artykułów
Czytaj dalej. Subskrybuj
Prawo karne
CBA zatrzymało znanego adwokata. Za rządów PiS reprezentował Polskę
Spadki i darowizny
Poświadczenie nabycia spadku u notariusza: koszty i zalety
Podatki
Składka zdrowotna na ryczałcie bez ograniczeń. Rząd zdradza szczegóły
Ustrój i kompetencje
Kiedy można wyłączyć grunty z produkcji rolnej
Sądy i trybunały
Sejm rozpoczął prace nad reformą TK. Dwie partie chcą odrzucenia projektów