Zasady prawa wyborczego
Traktaty w sposób podstawowy określają zasady prawa wyborczego do PE. W poszczególnych państwach wyborcy wybierają od 6 (np. Malta) do 96 (Niemcy) europosłów. Podział mandatów przypadających na poszczególne kraje opiera się na zasadzie degresywnej proporcjonalności zgodnie z którą państwa o największej liczbie ludności otrzymują mniej przedstawicieli niż wynikałoby to z „czystej proporcjonalności".
Same wybory opierają się na zasadach powszechności, bezpośredniości, wolności i przeprowadzane są w głosowaniu tajnym. Przymiotnik „tajności" na gruncie polskiego prawa wyborczego pojawia się tylko w odniesieniu do takich wyborów. Zasada ta oznacza, że państwa członkowskie zobowiązane są do zagwarantowania, że opinia publiczna będzie posiadała swobodę w wyrażaniu opinii w odniesieniu do procedury przeprowadzania wyborów do takiego ciała ustawodawczego. Na gruncie powiązania jej z zasadą „tajności" istotę jej jest zapewnienie wyborcy nieskrępowanej możliwości podejmowania decyzji w takim procesie. „Wolność" odnosi się nie tylko do samego aktu głosowania ale też do wszystkich etapów procedury wyborczej – zgłaszania komitetów wyborczych, rejestracji list kandydatów, prowadzenia kampanii wyborczej i właściwego aktu wyborczego. Krajowy prawodawca uwzględnił tą zasadę na gruncie przepisów kodeksu wyborczego.
Na gruncie ogólnounijnym zasady przeprowadzania wyborów do PE ujęte są w Akcie dotyczącym wyboru przedstawicieli do Zgromadzenia w powszechnych wyborach bezpośrednich. Zawarte w nim normy prawne przewidują, że wybory takie przeprowadzane są w oparciu o zasadę proporcjonalności. Dopuszczalne jest realizowanie takiej zasady przez wprowadzenie systemu list wyborczych lub pojedynczego głosu podlegającego przeniesieniu. Ponadto prawodawca unijny dopuszcza możliwość wprowadzenia progu wyborczego ograniczającego liczbę komitetów biorących udział w podziale mandatów, który nie może być wyższy niż 5 proc. ważnie oddanych głosów w skali kraju.
System list otwartych
W Polsce europosłowie wybierani są przy zastosowaniu tzw. systemu list otwartych, który umożliwia wyborcy wskazanie pierwszeństwa kandydata do uzyskania mandatu. Rozwiązanie takie jest najpopularniejsze i zostało przyjęte w sumie przez 19 państw członkowskich. Przy listach zamkniętych wyborca dokonuje wyboru tylko listy wyborczej. O tym, kto uzyskuje mandat decyduje kolejność w jakiej kandydaci zostali na niej ułożeni. Rozwiązanie to przyjęło 7 krajów, w tym największe z nich – Niemcy, Francja i Wielka Brytania. System pojedynczego głosu przechodniego (znanego powszechnie jako STV – ang. Single Transforable Vote) wybrały Irlandia i Malta.
Rozwiązanie to, egzotyczne dla polskiego wyborcy, tradycyjnie właściwe jest dla Irlandii, gdzie tak wybiera się m. in. posłów do parlamentu krajowego. Istotą STV jest to, że wyborca nie stawia „x" przy nazwisku wybranego przez siebie kandydata. W takim systemie preferowanych kandydatów numeruje się za pomocą kolejnych cyfr, gdzie „1" oznacza kandydata najbardziej preferowanego. By uzyskać mandat kandydat musi uzyskać określoną liczbę głosów w skali okręgu (tę wylicza się za pomocą tzw. kwoty – parametru zależnego m. in. od liczby ważnych głosów, mandatów do obsadzenia w okręgu). Jeżeli po pierwszym przeliczeniu głosów kandydat nie uzyskał wymaganej liczby preferencji „1", to ponownemu przeliczeniu podlegają głosy oddane na kandydata „najmniej preferowanego", które dzielone są pomiędzy pozostałych kandydatów w oparciu o preferencję „2" itd.
Cały proces powtarza się aż do obsadzenia wszystkich mandatów w okręgu. Ponadto w sumie 15 państw członkowskich zdecydowało się na wprowadzenie progu wyborczego na wahającego się od 1,8 proc. na Cyprze do 5 proc. m.in. w Polsce, Francji i Belgii.