Na ostatnim posiedzeniu Sejmu posłowie przegłosowali projekt ustawy o szczególnych instrumentach wsparcia w związku z rozprzestrzenianiem się wirusa SARS-CoV-2 (tzw. tarcza antykryzysowa 1.1.). Wśród wielu zmian, m.in. pomocowych dla biznesu, znalazły się rozwiązania, które wprowadzają – jak określono w uzasadnieniu ustawy – „elastyczny mechanizm ograniczenia kosztów osobowych funkcjonowania administracji rządowej".
Były podwyżki...
Jeszcze kilkanaście dni temu szef Służby Cywilnej, Dobrosław Dowiat-Urbański w rocznym sprawozdaniu informował, że 2019 rok był dla członków korpusu służby cywilnej rokiem najwyższego od 11 lat (od 2008 roku) wzrostu przeciętnego wynagrodzenia. Był to też pierwszy od 10 lat wzrost kwoty bazowej. Dzięki temu podwyżki otrzymali wszyscy członkowie korpusu służby cywilnej – także z administracji terenowej.
Szef Służby Cywilnej podkreślił w sprawozdaniu, że w niektórych obszarach służby cywilnej utrzymuje się stosunkowo wysoki poziom odejść. Powodem jest konkurencyjny rynek pracy. Dlatego zadeklarował on, że w kolejnych latach nadal będzie aktywnie wspierał Radę Ministrów w podejmowaniu dalszych zdecydowanych działań na rzecz wzrostu wynagrodzeń. I jako dobrą prognozę wskazał zaplanowany na 2020 r. budżet, z największym (od 2001 r.) wzrostem kwoty bazowej.
... i będą cięcia
Ale sytuacja od przyjęcia budżetu – za sprawą pandemii koronawirusa – drastycznie się zmieniła. Do projektu ustawy tzw. tarczy antykryzysowej 1.1, trafiły więc rozwiązania, które pozwolą na cięcia kosztów osobowych w administracji rządowej.
Pierwsze rozwiązanie polega na zmniejszeniu ilości etatów. Drugie – przewiduje wprowadzenie, na czas określony, mniej korzystnych warunków zatrudnienia pracowników niż wynikające podstawy nawiązania stosunku pracy.
Rozwiązania te będą mogły być zastosowane, jeśli spełnią się określone w ustawie przesłanki, tj. gdy negatywne skutki gospodarcze COVID-19 spowodują stan zagrożenia dla finansów publicznych państwa, a w szczególności wyższy od zakładanego w ustawie budżetowej wzrost deficytu budżetu państwa lub państwowego długu publicznego. W takich przypadkach Rada Ministrów, na wniosek szefa Kancelarii Prezesa Rady Ministrów, zaopiniowany przez szefa Służby Cywilnej będzie mogła w drodze rozporządzenia, określić rodzaj stosowanych rozwiązań ograniczających koszty wynagrodzeń urzędników.
Rozwiązania te będzie można zastosować do osób zatrudnionych na podstawie stosunku pracy w Kancelarii Prezesa Rady Ministrów, urzędach obsługujących członków Rady Ministrów i obsługujących organy administracji rządowej w województwie, a także w jednostkach podległych i nadzorowanych przez Prezesa Rady Ministrów, ministra kierującego działem administracji rządowej lub wojewodę.
Terminy na przeprowadzenie redukcji etatów określi Rada Ministrów oraz czas, w którym będą obowiązywać ograniczenia powodujące mniej korzystne warunki zatrudnienia pracowników niż wynikające podstawy nawiązania stosunku pracy (nie dłuższy niż do końca danego roku budżetowego).
Bez przywilejów
Dlaczego zdecydowano się na takie rozwiązania? W uzasadnieniu do projektu ustawy czytamy, że „zasada sprawiedliwości społecznej wymaga, by całe społeczeństwo uczestniczyło w kosztach społecznych sytuacji kryzysowej. Zatem przepisy prawa powszechnie obowiązującego nie mogą ustanawiać czy też sankcjonować uprzywilejowania poszczególnych grup zawodowych, zwłaszcza w sektorze publicznym". I chociaż zdaniem projektodawcy przepisy mogą budzić wątpliwości w zakresie potencjalnego ograniczenia niektórych praw indywidualnych, to jednak jego zdaniem wydają się być uzasadnione. Będą służyć bowiem ochronie wartości o charakterze bardziej ogólnym jak stabilność finansów publicznych państwa, a także pełniej realizować wspomnianą zasadę sprawiedliwości społecznej.
Ustawa trafi do Senatu.
Redukcja zatrudnienia
Zmniejszenie zatrudnienia może nastąpić przez:
? rozwiązanie z pracownikiem stosunku pracy, w tym z pracownikiem posiadającym ustalone prawo do emerytury lub renty;
? nie zawarcie z pracownikiem kolejnej umowy o pracę, w przypadku umowy zawartej na okres próbny, umowy zawartej na czas określony;
? obniżenie wymiaru czasu pracy pracownika z jednoczesnym proporcjonalnym zmniejszeniem wynagrodzenia za pracę.
