Tę kwestię rozstrzygnął Sąd Najwyższy w piątkowym orzeczeniu dotyczącym odszkodowania należnego z obowiązkowego ubezpieczenia. Polisa może więc nie wystarczyć na remont, np. odbudowę dachu. Sprawa dotyczyła budynków rolniczych, ale uchwała SN może być przydatna przy podobnych ubezpieczeniach.
Stary dach, nowa naprawa
Mariuszowi Ż. spod Kraśnika 21 czerwca 2013 r. wichura zerwała dach na budynku gospodarczym. Biegli wyliczyli szkodę na 16,5 tys. zł, ale Powszechny Zakład Ubezpieczeń wypłacił mu tylko 2,2 tys. zł, gdyż szkodę pomniejszył 80 proc. zużycia technicznego budynku. Było ono uwzględnione już przy wykupie polisy. Sąd rejonowy nakazał PZU dopłacić 14,3 tys. zł, uznając, że szkoda to koszt przywrócenia stanu poprzedniego, w tym wypadku odbudowania dachu. Poza tym stopień zużycia został wzięty pod uwagę przy ustalaniu sumy ubezpieczenia, a szkoda i odszkodowanie mieszczą się w niej. Zdaniem natomiast PZU zużycie ubezpieczonego budynku powinno być uwzględniane nie tylko przy kupnie polisy, ale także wypłacie odszkodowania.
Rozpatrując apelację PZU, Sąd Okręgowy w Lublinie powziął wątpliwości, które zawarł w pytaniu do SN: czy wysokość odszkodowania z umowy ubezpieczenia obowiązkowego budynków wchodzących w skład gospodarstwa rolnego powinna odpowiadać pełnym kosztom przywrócenia objętego ochroną ubezpieczeniową budynku do stanu poprzedniego, z pominięciem stopnia zużycia budynku?
Szkoda nie da zarobku
Ustawa o ubezpieczeniach obowiązkowych przewiduje dwie metody ustalania wysokości szkody: gdy budynek nie jest odbudowywany – jak w tym wypadku, i nieco inną, gdy to ma nastąpić. Przepisy nie mówią, jaki wpływ ma zużycie budynku na wysokość odszkodowania. Pewne jest za to, że pomniejszanie go o procent zużycia oznacza, że właściciel musiałby dopłacać do remontu, choć ogólna zasada prawa cywilnego jest taka, że naprawienie szkody obejmuje całą stratę.
SN uchwalił, że w razie niepodjęcia odbudowy, naprawy lub remontu budynku „ustalenie wysokości szkody następuje z uwzględnieniem stopnia zużycia budynku; odszkodowanie wypłaca się w kwocie odpowiadającej wysokości szkody, nie większej jednak od sumy ubezpieczenia ustalonej w umowie".
– Oznacza to, że odszkodowanie będzie pomniejszone o zużycie techniczne – komentuje Ewa Kiziewicz z Biura Rzecznika Finansowego, w którego gestii leży ochrona ubezpieczonych. – A to znaczy, że jej skutki będą niekorzystne dla poszkodowanych.
Uchwała rozstrzyga kwestię, która od lat budziła wątpliwości.
Sygn. akt III CZP 71/15
Opinia dla „Rz"
prof. Marcin Orlicki, Katedra Prawa Cywilnego, Handlowego i Ubezpieczeniowego Uniwersytetu Adama Mickiewicza w Poznaniu
Bardzo ważne jest to, że Sąd Najwyższy przesądził jednoznacznie kwestię uwzględnienia stopnia zużycia budynku przy określaniu wysokości odszkodowania należnego z obowiązkowego ubezpieczenia budynków. Choć stanowisko SN wydaje się niekorzystne dla rolników, to kryje się w nim szansa na rozwój rynku w tym obszarze. Jednoznaczne określenie zakresu odpowiedzialności ubezpieczyciela w ubezpieczeniu obowiązkowym może rozpocząć proces uzupełniania ochrony ubezpieczeniowej o ochronę dodatkową, jako że w wielu przypadkach za odszkodowanie z ubezpieczenia obowiązkowego nie da się naprawić szkód.
