– Od tego roku zmieniamy formułę Malty, wprowadzamy nurt Portret Artysty / Artystki, przybliżający dokonania wybitnych twórców i twórczyń współczesnej kultury, teatru i literatury – mówi „Rzeczpospolitej" Michał Merczyński, dyrektor Malta Festival w Poznaniu (19–29 czerwca).
W tym roku gościem jest Szwajcar Milo Rau, na kolejne edycje zostali zaproszeni: noblista Orhan Pamuk – powstanie opera Alka Nowaka i Małgorzaty Sikorskiej-Miszczuk na podstawie jego książki „Nazywam się Czerwień", a także jeden z najważniejszych europejskich twórców teatralnych Luc Perceval.
Teatr polityczny
Reżyser i eseista Milo Rau, nazywany „najbardziej wpływowym" („Die Zeit"), „najczęściej nagradzanym" („Le Soir"), „najciekawszym" („De Standaard") i „najambitniejszym" („The Guardian"), jest od 2018 r. dyrektorem NTGent.
Z tej sceny w Gandawie uczynił jedno z najważniejszych miejsc artystycznych Europy. Spotkanie z reżyserem 27 czerwca poprzedzi projekcja jego wyjątkowych filmów (24 i 25 czerwca). To, jak bierze na warsztat historyczne i współczesne konflikty i zbrodnie, pokazuje „Congo Tribunal". Jest to zapis „debaty-teatralnego trybunału" na temat wojny, która w Afryce pochłonęła przez dwie dekady 6 milionów ofiar i wciąż trwa. Udział biorą prawnicy Międzynarodowego Trybunału Karnego w Hadze, ofiary i świadkowie z Konga. Teatralny trybunał nie miał żadnej mocy legislacyjnej, ale doprowadził do dymisji poważnych polityków.
„Orestes w Mosulu" opowiada z kolei o pracy nad „Oresteją" Ajschylosa. Część prób odbyła się w irackim Mosulu, gdzie ogłoszono powstanie tzw. Państwa Islamskiego. Atenę zagrała mosulska nauczycielka, której syna zabili dżihadyści.
„Pięć łatwych utworów" przynosi nagranie głośnego spektaklu o życiu Marca Dutroux, pedofila i mordercy, który wstrząsnął belgijskim społeczeństwem na przełomie XX i XXI w. Zostało przedstawione przez dzieci w wieku od 8 do 13 lat, zaś biografia Dutroux stała się pretekstem do namysłu nad historią Belgii i nad samym teatrem.
To, jak Rau pracuje z publicznością oraz miejską wspólnotą, ilustruje zapis „Lam gods" z NTGent. Odnosi się do XV-wiecznego ołtarza autorstwa Huberta i Jana van Eycków w gandawskiej katedrze św. Bawona. Modelami dla biblijnych bohaterów byli mieszkańcy miasta. W spektaklu współcześni Flamandowie wcielają się w postacie odtworzonym na scenie-ołtarzu.
„Nowa Ewangelia" łączy natomiast wątki, aktorów i miejsce powstania głośnych filmów: „Ewangelia według świętego Mateusza" Pier Paolo Pasoliniego oraz „Pasji" Mela Gibsona z historią czarnego aktywisty Yvana Sagneta. Zorganizował on strajk na plantacji w Apulii, a w filmie Raua wcielił się w rolę czarnego Chrystusa. Stał się liderem walki politycznej ze współczesnym niewolnictwem, a w 2017 roku włoski prezydent Sergio Mattarella nadał mu tytuł szlachecki.
Wydarzeniem w Poznaniu będzie grany dwukrotnie (28 i 29 czerwca) spektakl Milo Raua „Powtórzenie". Zainscenizował w nim i problematyzuje kaźnię młodego homoseksualnego mężczyzny Ihsane'a Jarfiego, zamordowanego w centrum Liege w 2012 r. Morderstwo wstrząsnęło belgijską opinią publiczną.
W hołdzie poecie
Michał Merczyński był dobrym duchem otwarcia Krzysztofa Pendereckiego na inną muzykę i jego koncertów z udziałem Beth Gibbons z Portishead i Jonny'ego Greenwooda z Radiohead. Przygotował też w Narodowym Instytucie Audiowizualnym dostępny globalnie portal „Trzej kompozytorzy" z wszystkimi kompozycjami Pendereckiego, Lutosławskiego i Góreckiego.
Teraz zaprosił do Poznania trzech wybitnych kompozytorów: Pawła Mykietyna, Pawła Szymańskiego i Alka Nowaka (laureat Paszportu „Polityki" za operę „Ahat Ili. Siostra bogów" z librettem Olgi Tokarczuk) do stworzenia utworów inspirowanych wierszami Ryszarda Krynickiego „Koty", „To nie twój problem", „Miasto" i „Prawda?".
Każdy utwór ma inną formę, a złożą się na wieczór pod tytułem „Krynicki" 24 czerwca. W koncercie wystąpi też Sinfonia Varsovia pod batutą Bassema Akiki. Na finał Mariusz „Wilk" Wilczyński, laureat Złotych Lwów za animację „Zabij to i wyjedź z tego miasta", szykuje z orkiestrą seans rysowania na żywo do „Bolera" Ravela. Spotkanie z Ryszardem Krynickim odbędzie się następngo dnia po koncrcie, 25 czerwca.
W teatralnym programie Malty są „Eurydyka" Pawła Szkotaka, która 18 czerwca otworzyła festiwal, „Kombinat" Wojciecha Kościelniaka na podstawie piosenek Grzegorza Ciechowskiego, „Czerwone nosy" Jana Klaty oraz cztery spektakle Komuny Warszawa, m.in. „Ośrodek wypoczynkowy" Anny Smolar oraz „Cezary idzie na wojnę" Cezarego Tomaszewskiego.
Warto polecić „Astronomię poety", koncert Meli Koteluk i Bartka Wąsika (Kwadrofonika) inspirowany wierszami Krzysztofa Kamila Baczyńskiego i występ Jazz Band Młynarski-Masecki.
Główna część wydarzeń odbywa się w parkach Moniuszki i Wieniawskiego. Towarzyszyć im obiekt-twierdza na temat cyrkulacji materii „Nic nie znika, jedynie zmienia miejsce" autorstwa Iwo Borkowicza i Oli Korbańskiej.
