Reklama

Pierwotne znaczenie tęczy ustępuje nowemu

Dr hab. Aleksandra Sulikowska-Bełczowska, Instytut Historii Sztuki Uniwersytetu Warszawskiego

Aktualizacja: 07.05.2019 21:16 Publikacja: 07.05.2019 19:12

Pierwotne znaczenie tęczy ustępuje nowemu

Foto: fot. Michał Murawski

Policja zatrzymała do przesłuchania kobietę, która miała rozpowszechniać wizerunek Matki Boskiej w tęczowej aureoli. Część obrońców jej gestu przekonuje, że tęcza ma biblijną symbolikę.

W biblijnej tradycji tęcza występuje w dwóch ważnych momentach. To moment po potopie, opisany w Księdze Rodzaju. Bóg rozpościera na niebie łuk, który jest tęczą. Na tej podstawie tęcza w dawnej chrześcijańskiej sztuce zawsze będzie interpretowana jako połączenie między Bogiem a ludźmi oraz symbol miłosierdzia i nadziei, które Bóg daje ludziom. Pojawia się też w kontekście Apokalipsy, gdzie jest mowa o paruzji – powtórnym przyjściu Chrystusa. Dlatego tam, gdzie mamy do czynienia z wyobrażeniami apokalipsy i Sądu Ostatecznego, pojawia się Chrystus Pantokrator. Zwykle zasiada on na tęczy jak na ikonie z klasztoru św. Katarzyny na górze Synaj, datowanej na VI–VII w. W późniejszej ikonografii pojawiają się też wyobrażenia Matki Boskiej z tęczą.

Jak interpretuje pani zmienioną wersję Matki Boskiej Częstochowskiej?

Oczywiście ten symbol o podłożu religijnym znacznie zmienia dziś swoje znaczenie. W sensie popularnym tęcza zaczyna dominować jako symbol ruchu LGBT. To pierwotne – dotyczące boskiego przymierza – zdecydowanie ustępuje nowemu. Można powiedzieć, że taki jest los symboli, które są zmienne i mają pojemne znaczenie.

Czy społecznie tęcza nie funkcjonuje już wyłącznie jako symbol ruchu LGBT?

Reklama
Reklama

Jako historyk sztuki nie mogę czytać żadnego symbolu w jeden sposób. To symptomatyczne, że interwencja w materię tego obrazu budzi oburzenie części odbiorców, ale nie jest to reakcja nieznana w historii. W konserwatywnych środowiskach zmiany wprowadzane w dziełach sakralnych są bardzo negatywnie odbierane. Ale wydaje mi się też, że to bardzo wschodnia tendencja. Ponieważ to właśnie w kręgu tradycji prawosławnej istnieje silne przywiązanie do określonej formy. Można więc powiedzieć, że jest to bliskie myśleniu o ikonie, której nie można dowolnie zmieniać. Odmienne od myślenia zachodniego, nastawionego na modernizację, zmianę wzorów.

Policja
Nietykalna sierżant „Doris”. Drugie życie tajnej policjantki
Społeczeństwo
Sondaż. Czy Niemcy rozliczyły się za zbrodnie wojenne? Polacy wyjątkowo zgodni
Społeczeństwo
Sondaż: Polskie wojska jako gwarancja bezpieczeństwa dla Ukrainy? Znamy zdanie Polaków
Społeczeństwo
Nagroda Giedroycia dla poety-żołnierza Serhija Żadana i prof. Krzysztofa Pomiana
Materiał Promocyjny
Startupy poszukiwane — dołącz do Platform startowych w Polsce Wschodniej i zyskaj nowe możliwości!
Społeczeństwo
Laudacja na cześć Serhija Żadana, laureata Nagrody „Rzeczpospolitej” im. Jerzego Giedroycia
Materiał Promocyjny
Jak rozwiązać problem rosnącej góry ubrań
Reklama
Reklama
REKLAMA: automatycznie wyświetlimy artykuł za 15 sekund.
Reklama
Reklama